'Die Harzreise is een perfect boek voor studenten die er even tabak van hebben'
In het kader van de Boekenweek, die dit jaar de pijlen op Duitsland richt, draait het CollegeCafé van de HvA vandaag om de maatschappij, economie en politiek van onze oosterburen. Folia vroeg Hanco Jürgens, als onderzoeker verbonden aan het Duitsland Instituut Amsterdam en een van de schrijvers die vanmiddag spreekt, naar drie Duitse literaire aanraders voor studenten.
Heinrich Heine, Die Harzreise (1826)
‘In dit persoonlijke reisverhaal beklimt Heine de Brocken, de hoogste top van het Duitse Harzgebergte, om terug te kijken op zijn mislukte studententijd. Het relatief dunne boekje is geschreven in het begin van de negentiende eeuw. Heine is in Göttingen begonnen met studeren, tot hij – de exacte reden weet ik niet meer precies – de stad wordt uitgebonjourd. Zijn reis door het Harzgebergte gebruikt hij vooral om af te geven op zijn studententijd, de collegezalen en de docenten. Het is dus een perfect boek voor studenten die er even tabak van hebben, die even niets meer met de universiteit of hogeschool te maken willen hebben. Heine weet enorm veel humor en sarcasme in een verhaal te verwerken. Wanneer hij op de top van de Brocken aankomt, heeft hij geen oog voor de omgeving, maar slechts aandacht voor een meisje met mooie ogen. Een vorm van ironie die ik heel prettig vind en die niet hoogdravend is.’
Thomas Mann, Der Zauberberg (1924)
‘Men zegt weleens dat je Der Zauberberg pas moet lezen op latere leeftijd, maar ik vind het juist een boek dat je in je studententijd moet lezen. Het is een echte bildungsroman, die gaat over een jongen, Hans Castorp, die zijn neef gaat opzoeken in een kuuroord. Wat met een simpel kuchje begint, betekent uiteindelijk een jarenlang verblijf voor Castorp in het kuuroord. Daar gebeurt enerzijds helemaal niets, anderzijds gebeurt er juist ontzettend veel, in het hoofd van Hans Castorp. Hij wordt verliefd, door twee heren op verschillende manieren politiek beïnvloed, en uiteindelijk opgeroepen voor militaire dienst in de Eerste Wereldoorlog. Het contrast tussen het kuuroord en de loopgraven is ontzettend groot. Studenten kunnen zich wellicht, op kleinere schaal, identiciferen met de ontwikkeling die Castorp doormaakt en de keuzes waarvoor hij komt te staan. Je kunt wel gaan afwachten, maar uiteindelijk komt de wereld op je af en moet je actief keuzes gaan maken, zoals studenten zullen herkennen.’
Eugen Ruge, In Zeiten des abnehmenden Lichts (2011)
‘Deze recente roman van Ruge verbeeldt op een geweldige manier verschillende generaties binnen een familie die samen door een deur moeten. Hoofdpersoon Alexander Umnitzer heeft grootouders die helden waren van de DDR, terwijl zijn vader een belangrijk DDR-historicus is. Zelf heeft Alexander het totaal gehad met de DDR en besluit hij, vlak voordat de muur valt, te vertrekken. Wanneer hij terugkomt bij zijn ouders en de muur is gevallen, ziet hij dat ze grote moeite hebben om te accepteren dat ze niet meer hun bevoorrechte positie uit de DDR-tijd innemen. Ze zijn ontmaskerd. Ruge is erg sterk in het terzijde beschrijven van historische gebeurtenissen, zoals de val van de muur, zonder deze daadwerkelijk te benoemen. De geschiedenis speelt continu door op de achtergrond, en dringt bij de lezer door via de problemen van Alexanders familie. Ik zou zelfs zeggen dat dit boek de geschiedenis beter verbeeldt dan een daadwerkelijk geschiedenisboek.’
