‘Peer review van wetenschappelijke publicaties staat onder druk'

Trouw bevroeg tweehonderd Nederlandse hoogleraren over het peer review-systeem: een controlesysteem waarbij artikelen voor publicatie door gemiddeld drie onafhankelijke, anonieme wetenschappers worden beoordeeld om de kwaliteit van het onderzoek te waarborgen. Van de ondervraagden reageerden 37 hoogleraren, van wie de helft sprak van een ‘tekort aan de juiste mensen’. 

De ondervraagden waren over het algemeen wel positief over het commentaar op hun werk: áls de reviewers zijn gevonden, blijken deze vaak deskundig. Toch blijkt ook dat niet altijd het geval. UvA-hoogleraar Jeroen de Kloet herinnert zich een artikel dat hij over Hongkong schreef. ‘Ik beschreef eens de toenemende politieke en culturele spanningen tussen China en Hongkong. Toen schreef een reviewer dat dat onzin is: je kunt volgens hem immers nog altijd ongestraft een Chinese vlag verbranden in Hongkong. Maar dát is onzin! Dat kan helemaal niet, en deze meelezer had er duidelijk geen verstand van.’

Beloning

Het probleem ligt deels bij de vrijwillige basis van het werk, zeggen ondervraagden: wetenschappers worden afgerekend op prestaties, niet op het beoordelingswerk. Een aantal hoogleraren stelt daarom voor de review-uren in te roosteren, of een financiële beloning te bieden, hoewel dat gemengde reacties oplevert: reviewen zou niet over geld verdienen moeten gaan, vinden sommige ondervraagden.

Vakbladen in onder meer de sociale wetenschappen experimenteren met een andere methode, waarbij de redactie onderzoeken beoordeelt en, zodra het artikel online verschijnt, het vakgebied om feedback vraagt. Twee Amerikaanse wetenschappers roepen wetenschapstijdschriften in het gerenommeerde vakblad Science op 1 procent van hun budget vrij te maken om het boordelingssysteem te evalueren.