‘Zie het kwaad onder ogen’
Er komt een nieuwe, wetenschappelijk verantwoorde Nederlandse editie van Hitlers Mein Kampf, het boek dat na de Tweede Wereldoorlog decennialang niet verkrijgbaar was. Niod-directeur en UvA-hoogleraar Frank van Vree, zit samen met onder meer Ton Nijhuis (directeur van het Duitsland Instituut Amsterdam) in de Raad van Advies van de uitgave. Vier vragen aan Frank van Vree.
Waarom ondersteunt u de heruitgave?
‘Ik denk dat het van groot belang is dat iedereen zelf kennis kan nemen van een boek dat zo’n enorme, desastreuze invloed heeft gehad op de geschiedenis. Wie iets wil begrijpen van het nationaalsocialisme, zal dat boek moeten raadplegen – dat was in de jaren dertig zo, en dat is vandaag de dag niet anders. Loe de Jong schrijft in het eerste deel van zijn grote serie over Nederland in de Tweede Wereldoorlog met enige verontwaardiging dat vrijwel niemand in de jaren dertig Mein Kampf had gelezen - en nu zouden we het niet meer mogen? Zie het kwaad onder ogen en denk niet dat het verdwijnt door het te verbieden. Integendeel, voor sommige mensen maakt een verbod een boek alleen maar aantrekkelijker.’
Is een heruitgave geen criminaliteit verpakt in een wetenschappelijk jasje?
‘Juridisch gezien is heruitgave als zodanig inderdaad strafbaar. Die kwestie deed zich een aantal jaren ook voor bij de digitalisering van nationaalsocialistische kranten en tijdschriften op de digitale krantenbank van de Koninklijke Bibliotheek. Daar is toen een soort disclaimer voor de desbetreffende digitale pagina’s op gezet. Ook toen heeft het wetenschappelijk en maatschappelijk belang van openbaarheid van historische bronnen de doorslag gegeven.’
Rechtsextremisten zullen u dankbaar zijn.
‘Rechtsextremisten kunnen dat boek nu ook al op allerlei andere manieren bemachtigen: vroeger in België, maar sinds vele jaren ook al via internet – dertig seconden, meer is er niet voor nodig. Deze rechtsextremistische sites, vaak gehost in de Verenigde Staten, hebben nu als het ware een monopolie en die zitten echt niet te wachten op een kritische uitgave.’
Het boek moet ‘met context’ worden gepresenteerd. Waar bestaat die context uit?
‘Hoe een kritisch-wetenschappelijke uitgave eruit kan zien, is een half jaar geleden gedemonstreerd in Duitsland. Of een Nederlandse uitgave ook zo uitvoerig zou moeten zijn – de Duitse bestaat uit twee volumineuze delen – is onderwerp van discussie, maar dat er iets vergelijkbaars komt, is duidelijk.’
Het opnieuw uit te geven boek zal verschijnen bij uitgeverij Prometheus in een vertaling van Mario Molegraaf. De inleiding en de noten zullen worden verzorgd door de Leidse historicus Patrick Dassen.
