UvA-hoogleraar Denys bij Kijken in de ziel: ‘Zwaarder dan Zomergasten’
Vrijdag begint de tiende serie van Coen Verbraaks tv-programma Kijken in de ziel, ditmaal met wetenschappers. UvA-hoogleraar en hoofd psychiatrie van het AMC Damiaan Denys doet ook mee. ‘Coen Verbraak is – niet onaardig bedoeld – een wolf in schaapskleren.’
Lang hoefde hij er niet over na te denken toen Coen Verbraak hem vroeg voor een seizoen Kijken in de ziel met wetenschappers. Damiaan Denys vond het een eer. ‘Ik kende Coen al en weet; als hij iets doet, gebeurt het integer. Niet voor niets heeft zijn programma een zekere reputatie. Ik dacht wel: pas ik tussen die indrukwekkende groep wetenschappers?’
Naast Denys doen mee: natuurkundige en UvA-universiteitshoogleraar Robbert Dijkgraaf, econoom en UvA-hoogleraar Barbara Baarsma, primatoloog Frans de Waal, wiskundige Ionica Smeets, voedingsdeskundige Martijn Katan, hersenonderzoeker Jeroen Geurts, landbouwexpert Louise Fresco, bacterioloog Roel Coutinho, kankeronderzoeker Hans Clevers, classicus Ineke Sluiter en psycholoog Marcel Zeelenberg. In zes afleveringen vertellen ze onder andere over het belang van de wetenschap, fraude en grote wetenschappelijke vraagstukken.
Het is inderdaad een groep vooraanstaande wetenschappers.
‘Daar blinkt Coen extreem in uit. Hij weet precies wie hij moet hebben en komt zo tot een evenwichtige samenstelling van deelnemers. Iedereen levert een unieke bijdrage. Gezien de andere wetenschappers, vind ik het nog eervoller dat ik hiervoor ben gevraagd dan voor Zomergasten.’
U bent al eens eerder door Coen Verbraak geïnterviewd?
‘Ja, onder andere op de radio. Het is een hele goede interviewer, nooit agressief. Dat klinkt een beetje raar. Ik bedoel dat hij altijd rustig blijft. Hij weet precies hoe hij mensen moet aanpakken. Hij heeft een open, vriendelijke attitude en is ook transparant over zichzelf. Maar het lijkt wel alsof hij voortdurend met zijn werk bezig is. Ook tijdens het eten vooraf nam hij een professionele houding aan.’
Hoe vond u het interview?
‘Best zwaar. Zwaarder dan Zomergasten, terwijl dat live was. Ik was ook moe en het duurde iets van drie en half uur. Bovendien is Coen – niet onaardig bedoeld – een wolf in schaapskleren, die op een slimme manier vragen op je afvuurt.’
Wat was de moeilijste vraag die hij afvuurde?
‘Het ging op een gegeven moment over fraude en Diederik Stapel. Dus hij vroeg me of ik vond dat hij een tweede kans verdiende. “Ja, ja, dat verdient hij wel,” was mijn eerste reactie. “Ook als het bij u op de afdeling is?” vroeg hij er meteen achteraan. “Oh nou, dat maakt het wel anders.” Zo'n aanpak is typisch Verbraak. Achteraf sprak ik Martijn Katan en Jeroen Geurts, die vonden sommige vragen ook erg lastig.’
Hoe ging u met die directe interviewstrategie om?
‘Hij verleidt je heel open te zijn. Dus dat ben ik geweest. Daardoor heb ik wel dingen gezegd waarvan ik achteraf denk: wauw, misschien had ik beter moeten nadenken. Maar ik heb geen spijt van uitspraken.’
Stelde Verbraak nog meer onverwachte vragen?
‘Uit dit interview kan ik me dat niet meer herinneren. Wel was er een andere interview waarin hij me confronteerde met het feit dat ik in een internaat heb gezeten. Daar schrok ik enorm van. Ik was volledig verrast door die vraag. Dat kan hij doen: in een keer iets persoonlijks uit je leven naar voren halen.’
Waren er ook thema’s die u miste?
‘Ik vond het jammer dat we het niet hebben gehad over waarom ik ook op het toneel sta, namelijk het onvermogen van de wetenschap. Maar ik begrijp ook wel dat hij min of meer dezelde vragen stelt aan de twaalf deelnemers, in verband met het vaste format en het monteren later.’
Wat houdt dat onvermogen van de wetenschap volgens u dan in?
‘De wetenschap is lang niet altijd gericht op het vinden van de waarheid – wat volgens mij wel zo zou moeten zijn. Het is ook veel politiek, sensatie en verkopen. Ik ervaar soms zelfs dat ik de waarheid helemaal niet kwijt kan in wetenschappelijke literatuur, omdat deze raar, afwijkend of nog niet bewezen is. Dat kan ik dan wel het theater. Daar is het eerlijker en vrijer. De wetenschap is eigenlijk best conservatief. Je kan er niet echt uit de band springen.’
Heeft u het eindresultaat al gezien?
‘Afgelopen maandag was er een inloop waarbij we met de wetenschappers de eerste twee afleveringen hebben gezien. Ik vond het er goed uitzien: prikkelend en het maakt nieuwsgierig.’
Hoe vond u uw eigen bijdrage?
‘Ik heb tot nu toe nog niets gezegd waarvan ik denk: oei. Ook de andere wetenschappers kwamen aardig over. Maar misschien verandert dat nog in de andere afleveringen.’
Waarom moet iedereen gaan kijken?
‘Zelf kijk ik nooit tv, maar als dwaas kan ik zeggen dat iedereen die iets wil weten van wetenschap, moet kijken. Er komen fundamentele onderwerpen aan bod. Op een integere, open en persoonlijke manier wordt verteld over waarheden van de wetenschap.’
Kijken in de ziel is vanaf 29 juli elke vrijdag om 21.10 uur te zien op NPO 2.
