Rutte op de UvA: 'Een negen halen is nog steeds niet sexy'
Volgens Alexander Rinnooy Kan was het een ‘goed bewaard en bijna uitgelekt geheim’ dat premier Mark Rutte een gastcollege aan de UvA zou geven. Tegenover een volle zaal in de Amsterdam Business School hield Rutte donderdag zijn voordracht als gastdocent in de collegecyclus ‘Hoe werkt Nederland?’: ‘Op universiteiten is het voor veel studenten nog steeds niet sexy genoeg om een negen te halen.'
‘Omdat mij gevraagd werd hoe Nederland werkt,’ zegt de premier, als hem na zijn college gevraagd wordt waarom hij begon met een lofrede op innovatieve ondernemers. ‘Dus ik wilde vooral laten zien waar de kracht van Nederland ligt. Wie verdient het geld in Nederland? Dat zijn niet u en ik, maar de innovatieve ondernemers.’
Rutte is even aan de UvA om een gastcollege te geven voor de interdisciplinaire collegecyclus ‘Hoe werkt Nederland?’, die georganiseerd wordt door Paul Schnabel en Alexander Rinnooy Kan, allebei hoogleraar aan de UvA en lid van de Eerste Kamer voor D66. Rutte spreekt uit zijn hoofd. Hij heeft een paar uitgetypte blaadjes in zijn hand met pennenstreken, waar hij tijdens het college maar een enkele keer op kijkt.
Vanochtend was hij op de innovatie-expo in filmmuseum EYE, zegt de premier. ‘Daar zag ik een oud-brandweerman die een nieuw blussysteem had uitgevonden. Dat had hij gedaan nadat hij zijn baan was kwijtgeraakt. Ik denk dat hij schatrijk zou kunnen worden.’ Hij vertelt over een ASML-medewerker die een nieuwe chip heeft uitgevonden die de basis wordt van alle nieuwe chips in de wereld. ‘Dat is wel weer een Nederlandse uitvinding.’ En later spreekt hij over een ondernemer die gebouwen neerzet die volledig recyclebaar zijn.
Beursgenoteerd
Wat is de kracht van Nederland? ‘Een combinatie van sociaal conservatisme, die zuinigheid en degelijkheid en een vorm van anarchisme: Nederlanders accepteren geen hiërarchie. Daardoor zijn we creatief en kunnen we goed samenwerken.’
Dan legt Rutte uit waar die combinatie vandaan komt, en hij herinnert zich wat de Amerikaanse auteur Russel Shorto hem vertelde: ‘Nederland heeft niet als andere Europese landen een feodaal stelsel gekend. Door de strijd met het water hebben we geleerd om samen te werken.’ Zo begon Nederland een ‘unieke strijd’ tegen de Spaanse koning en richtten we later het eerste beursgenoteerde bedrijf op, de VOC.
Na wat mindere jaren gaat het weer wat beter in Nederland, zegt Rutte. ‘In de achttiende eeuw werden we lui: Nederland ging bankieren. En in de negentiende eeuw waren we wat laat met de industriële revolutie.’
Maar kijk eens hoe goed we het nu weer hebben, zegt de premier. ‘We hebben het beste zorgstelsel van de wereld. Ons pensioenstelsel is misschien ook wel het beste ter wereld. En we staan in de top-vijf van de meest concurrerende economieën ter wereld.’
(De tekst loopt door onder de foto.)
Alle generaties
Na zijn verhaal over de Nederlandse geschiedenis en de kracht van onze economie, geeft Rutte zijn visie op de rol van de overheid. ‘De rol van de overheid is om zo min mogelijk in de weg te lopen door de belastingen laag te houden.’ Waar de overheid wel een belangrijke rol in kan spelen is iets dat hij de convening power noemt. ‘Wij kunnen mensen bij elkaar brengen. Dat vind ik waanzinnig leuk. Als ik bedrijven of universiteiten uitnodig om bij me te komen praten in het Torentje, dan komen ze altijd.’ De overheid doet volgens Rutte dan niet meer dan een zaaltje organiseren. ‘Dan vindt er kennisoverdracht plaats.’
De zaal is gevuld met een gemengd gezelschap. Naast de dertig UvA-studenten die zich via minors en het honours programma voor het vak hebben ingeschreven zit er een zestigtal lezers die zich hebben aangemeld via NRC Handelsblad. ‘Dat zorgt voor een leuke discussie,’ zegt student geneeskunde Daphne Schoenmakers (22) na afloop, ‘alle generaties zijn vertegenwoordigd.’
Universiteiten
Tijdens zijn college zegt Rutte ook wat er beter kan. ‘Op universiteiten is het voor veel studenten nog steeds niet sexy genoeg om een negen te halen. Dat is die zesjescultuur. Het is alsof een negen halen iets is waar je je eerder voor moet verdedigen dan dat het als een goede eigenschap gezien wordt.’ Later zegt Rutte dat hij een omslagpunt ziet, een culturele verandering die hard nodig is. Steeds meer studenten willen aan topuniversiteiten in het buitenland gaan studeren en weten dat ze daar hoge cijfers voor moeten halen. ‘Op de universiteit van Stanford ontmoette ik de Nederlandse gemeenschap. Dat is de crème de la crème van hoger opgeleid Nederland. Op Stanford kom je niet binnen met een zesje.’
Ook zouden studenten langer dan vier jaar over hun studie mogen doen. ‘Op universiteiten vinden steeds meer mensen dat iedereen snel moet afstuderen. Kijk, de overheid financiert een deel. Maar ik vind dat je best twee jaar langer over je studie mag doen. Niet om alleen maar de kroeg in te duiken. Oké, een half jaartje, dat mag. Maar ik zou zeggen, ga in besturen zitten bijvoorbeeld. Dat is zo belangrijk voor je ontwikkeling.’
Alexander Rinnooy Kan leidt nog een vragenrondje. Als een student Rutte vraagt wat hij het leukste aan het premierschap vindt, antwoordt de premier: ‘Ik ben heel competitief. Ik vind het leuk dat ik Merkel en Cameron kan sms’en dat onze economie nu sneller groeit dan die van hen. Misschien is dat een beetje kinderachtig, maar ik vind dat leuk.’
