Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Jeroen Oerlemans (UvA)
wetenschap

Tips voor de formateur | ‘Gelijke kansen mag geen liefdewerk oud papier zijn’

Dirk Wolthekker,
24 juni 2021 - 12:37

Tijdens de formatie liggen er talloze hoofdpijndossiers op tafel. Folia schiet de formerende partijen te hulp en presenteert iedere week een oplossing voor een groot probleem. Vandaag: hoogleraar onderwijskunde én voorzitter van het College van Bestuur Geert ten Dam over gelijke kansen. ‘Gelijke kansen zijn goed voor iedereen.’

‘Het nieuwe kabinet moet vol inzetten op gelijke kansen. En dan niet alleen met woorden maar met daden. Er is overweldigende bewijsvoering, internationaal, dat gelijkheid de hele samenleving ten goede komt. Op vele terreinen, van gezondheid tot criminaliteit tot vertrouwen in elkaar en in de rechtstaat. Ondanks al onze plechtige beloftes en goede voornemens neemt de ongelijkheid echter toe, óók in Nederland.

‘Sinds het afschaffen van de loting is de studentenpopulatie van de opleiding geneeskunde onmiskenbaar homogener geworden’

Uiteraard moeten de universiteiten ook zelf hun uiterste best doen om gelijke kansen te realiseren, maar we hebben daarbij wel meer hulp nodig van het Ministerie. We moeten weer kunnen loten bij fixus-opleidingen, om maar eens wat te noemen. Onderzoek laat steevast zien dat decentrale selectiemechanismen een forse bias kennen. Wie kan de motivatie het best verwoorden, wie heeft al een cv opgebouwd….? Vul maar in, het vermoeden is juist.

 

Sinds het afschaffen van de loting is de studentenpopulatie van de opleiding geneeskunde onmiskenbaar homogener geworden. Dat is niet goed voor studenten; niet goed voor het beroepenveld, maar bovenal: niet eerlijk ten opzichte van jongeren die misschien geen hulp vanuit huis hadden. Het toelatingsbeleid van universiteiten moet jongeren geen kansen onthouden, maar gelijke kansen bieden aan iedereen met een geschikte vooropleiding die zich voor een academische studie wil inspannen.

 

Integraal beleid

Het nieuwe kabinet moet ook zorgen dat kinderen al vanaf jonge leeftijd gelijke kansen krijgen, en niet door een optelsom van verschillende bepalende momenten in de levensloop tot 18 jaar steeds op de verkeerde afslag belanden. Pad-afhankelijkheden noemen we dat binnen de sociale wetenschappen; ze leiden tot een falende meritocratie. De overheid moet zich daarvan veel meer rekenschap geven en integraal beleid voeren.

‘Wie op 12-jarige leeftijd op de havo is beland moet uiteindelijk welkom zijn bij de universiteit’

Ik noem een paar concrete maatregelen. Maak kinderopvang toegankelijk, betaalbaar en eenvoudig. Realiseer – en financier – minimaal twee dagen kinderopvang per week voor alle jonge kinderen. Het geeft met name kinderen met relatief weinig hulpbronnen in de omgeving een enorme boost in hun ontwikkeling en bevordert zo meer gelijke kansen later in de schoolloopbaan.

 

Stapelen

En misschien wel het belangrijkste: stel het vroege moment van selecteren uit en voer een brede brugperiode in op alle middelbare scholen. Zorg dan wel voor maatwerk, om recht te doen aan verschillen tussen leerlingen. Dat kan. En tot we zijn aanbeland bij het uitstellen van selectie, geldt wat mij betreft: een onderwijsstelsel dat leerlingen relatief vroeg selecteert voor aparte onderwijstrajecten, moet ruimhartig zijn in het bieden van tweede kansen.

 

Wie op 12-jarige leeftijd op de havo is beland, of daar na het vmbo terecht is gekomen, en vervolgens een hbo-vervolgopleiding heeft gevolgd, moet welkom zijn bij de universiteit en daar willen we voor bekostigd worden. Gelijke kansen bieden mag geen liefdewerk oud papier zijn.’

 

Lees ook de vorige aflevering van Tips voor de formateur, waarin politicoloog Tom van der Meer vertelt over macht en tegenmacht en de versterking van de rechtsstaat.