Bingewatchen | ‘De Roze Revolutie is belangrijk, vooral voor de jonge generatie’
Tijdens de coronacrisis kijken we meer dan ooit. In de rubriek Bingewatchen met UvA’ers vragen we UvA-medewerkers om een film of serie te kijken die verband houdt met hun vakgebied. Deze keer: UvA-hoofddocent mediastudies Jaap Kooijman (53, Amerikanisering en populaire cultuur) over De Roze Revolutie, een serie over de historie van de Nederlandse LHBTQIA+-beweging.
Wat vond u van deze serie?
‘Heel goed. Ik vond het sterk aan de serie dat het informatie geeft door mensen zelf te laten vertellen. Je ziet geen deskundigen, maar mensen die met elkaar of met presentator Michiel van Erp in gesprek zijn over hoe zij dingen op verschillende momenten hebben ervaren en nog steeds ervaren. Daarnaast is er een rode draad door de serie: het collectief en de queer-ervaring. Hoewel er een gevoel van collectief is, laat de serie goed zien dat alle ervaringen en alle posities daarbinnen heel anders kunnen zijn.’
Michiel van Erp, de presentator en maker, heeft de serie gemaakt vanuit zijn eigen ervaringen en perspectief. Is het belangrijk dat juist hij de presentator is?
‘Ik geef zelf al vijftien jaar een jaarlijks hoorcollege over queer media-activisme. De afgelopen jaren ben ik veel explicieter geworden om mijn eigen positie daarin te verduidelijken. Normaal zou ik niet zomaar voor een collegezaal zeggen dat ik een witte homo cis man ben, maar bij dit college doe ik dit wel. Wat mij opviel was dat Michiel van Erp dit ook doet. Als je dit verhaal wilt vertellen, is het goed om je eigen positie daarin ook heel expliciet te maken. In plaats van dat hij een afstandelijke neutrale verteller is, laat hij zien dat het ook zijn verhaal is en dat hij er onderdeel van is. Dat maakt het sterk.’
In het programma De Roze Revolutie duikt film- en documentairemaker Michiel van Erp in de historie van de LHBTQIA+-beweging in Nederland. In vier aflevering gaat hij het gesprek aan met mensen van binnenuit het verhaal, zowel mensen die in de jaren zeventig meededen met de protesten en mensen die de aidsgolf van dichtbij hebben meegemaakt als de nieuwe generatie. In iedere aflevering komt een ander thema aan bod: vrijheid, lettersoep, solidariteit en protest.
Presentator: Michiel van Erp
Duur: ongeveer 45 minuten per aflevering, het programma bestaat uit vier afleveringen
Kijk via: Vanaf maandag 10 mei wekelijks te zien op NPO2 (20.30 uur) en al vooruit te kijken via NPO plus.
Er wordt continu een link gelegd met nu door ook de jonge generatie aan het woord te laten.
‘Ja, het contrast kwam goed naar voren. De oudere generaties hadden minder met wat er nu gaande is, zoals de discussies over genderidentiteit en transgenderidentiteit, terwijl de jongere generaties de voorgeschiedenis niet altijd kennen, zoals bijvoorbeeld de impact van de aidsepidemie. Die onbekendheid gaat twee kanten op. Er is wat verbolgenheid bij de oude generatie. Ziet de jonge generatie niet welke strijd er is geleverd? De vrijheid die bevochten is? Maar je ziet ook mensen zoals de activist Naomie Pieter, die erkent wat er is geweest en waar de beweging vandaan komt, maar ook ziet wat voor beperkingen de oude blik had. Wat de serie zo goed laat zien, is dat je je open moet stellen voor al die verschillende blikken.’
De serie is voor het grootste gedeelte opgenomen in een studio. Wat voegt de setting toe aan de serie?
‘Er zijn eigenlijk drie onderdelen: archiefmateriaal, materiaal dat Van Erp op locatie heeft geschoten en gesprekken in de studio. Vooral dat laatste vind ik erg mooi gedaan. Van Erp had er namelijk ook voor kunnen kiezen om talking heads te gebruiken, maar hij heeft voor een studiosetting gekozen. Hij gaat echt in gesprek met de mensen. De gesprekken vinden plaats in een ruimte met eromheen allemaal schermen waarop de archiefbeelden te zien zijn. Ook laat hij verschillende mensen bij elkaar komen. Je ziet de mensen letterlijk ruimte innemen en de ruimte krijgen om hun verhaal te vertellen. Dat is mooi.’
De serie heeft vier afleveringen. Is dat niet wat kort?
‘Bij Netflix worden documentaires vaak uitgespreid over 10 afleveringen. Dat vind ik niet altijd nodig. Maar bij deze serie hadden er nog wel een paar afleveringen bij gemogen. Er worden heel veel verschillende onderwerpen aangestipt, maar sommige onderwerpen hadden nog meer uitgediept mogen worden.’
Aan welke onderwerpen had meer aandacht besteed kunnen worden?
‘Bijvoorbeeld de strijd tussen verschillende groepen onderling. Wat je vaak ziet in emancipatiebewegingen gericht op een identiteit is dat ze andere identiteiten dreigen uit te sluiten. Het feit dat je als witte man homo bent, neemt niet weg dat je een witte man bent en vanuit die positie wel een meerderheid bent ten opzichte van iemand die vrouw is en van kleur. Ook de discussie over de tegenzijde van zichtbaarheid had sterker naar voren kunnen komen. Op het moment dat je zichtbaarder bent dan anders, ben je ook sneller een mogelijk doelwit voor mensen die problemen hebben met jouw anders zijn. Daarnaast had ik zelf, maar dat is mijn persoonlijke smaak, nog veel meer archiefmateriaal willen zien.’
Is deze serie nodig?
‘Ik denk dat het belangrijk is dat deze geschiedenis, de roze revolutie, wordt verteld. Alleen al voor heteroseksuele mensen die er nooit bij hebben stilgestaan, maar ook voor de jongere LHBTQIA+-generaties om zich erin te herkennen. Dit klinkt misschien een beetje zweverig, maar ik denk dat we in een betere wereld zouden leven als we allemaal een keer in de schoenen van een ander zouden staan.’
Hebt u nog tips voor mensen die meer willen zien over dit onderwerp?
‘Er is een goede en interessante aflevering van Andere Tijden over de Roze Zaterdag. Voor de mensen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van homo activisme en dan vooral de geschiedenis van Act Up, een activistische organisatie in New York, is er een hele mooie documentaire die je gewoon op YouTube kan kijken. Deze documentaire heet United in Anger (2012). Ook de film Pride, een film over de Britse homobeweging, uit 2014 is een aanrader.’
