Hoe klinkt Amsterdam? Edda onderzocht hoe je de stad met geluid mooier maakt
Edda Bild (32) hoopt morgen te promoveren op haar onderzoek naar het geluid van het stedelijk leven. Hiermee probeerde ze manieren te vinden om openbare ruimtes met behulp van geluid te verbeteren. ‘In de stedenbouw is geluid eigenlijk altijd een gedachte achteraf.’
De relatie van geluiden met onze omgeving. Wat sprak je zo erg in dit onderwerp?
‘Toen ik in Peru was voor mijn opleiding sociologie, was ik gefascineerd door de strategieën die vrouwen gebruikten om zichzelf hoorbaar te maken. Door straattheater en protest met stemgeluid eisten vrouwen de straten op waar ze zich eerst onveilig in voelden. Ik raakte hierdoor geïnteresseerd in de publieke ruimte en de plaats die mensen hierin innemen: de soundscape van een stad. Over de hele wereld zijn dergelijke soundscapes van protesten op straat vastgelegd. Wat doen mensen in een publieke ruimte? En welk geluid past daarbij?’
Wat is dan precies het geluid van een stad?
‘Normaal gesproken hebben we het alleen over geluid als het mooi is, zoals muziek, of wanneer het erg vervelend is, zoals lawaai. Maar in een stad speelt geluid een grote rol. Fonteinen zijn een goed voorbeeld van een auditieve bijdrage in de stedenbouw. Als je dicht bij de fontein zit wordt het geluid van het verkeer of de straat verdreven. Het geluid van het water maskeert het geluid van de stad. Ook in parken dienen heggetjes en muren het doel om het geluid van de stad te verzachten. Dat brengt een gevoel van rust.’
Is dat dan waar we in de stad uiteindelijk naar op zoek zijn, de stilte?
‘Dat is dus precies de balans die je als stedenbouwkundige zou moeten zoeken. Een geluidloze stad zou ongemakkelijk aanvoelen. Het is vergelijkbaar met een café waar de muziek uit staat, of het gevoel dat stille straatjes je kunnen geven; door het gebrek aan geluid voel je je dan onveilig. In mijn veldwaarnemingen in onder andere het Oosterpark en het Sarphatipark, kwam ik erachter dat veel mensen niet perse naar een park gaan om stilte te zoeken. Stedelijke parken scheppen een andere verwachting dan de rauwe natuur. Mensen willen in een park omringd worden door geluiden van anderen. Het is een relatie tussen activiteit in een ruimte, verwachting van die ruimte en geluiden die zich daarin afspelen.’
(Lees verder onder de afbeelding)
Welke plekken heb je nog in Amsterdam nog meer onderzocht?
‘Op het Mr. Visserplein, een druk plein en een groot verkeersknooppunt, werkten we samen met kunstenaars en mensen die rondom het plein wonen en werken. We wilden bij mensen die bekend zijn met het plein onderzoeken wat voor geluid ze er willen horen. In overleg met hen ontwierpen we soundscapes die passen bij de ruimte. Door geluiden van mensen die het terras zitten af te spelen, zeiden de proefpersonen eerder geneigd te zijn even te pauzeren op het plein. Welk geluid we willen horen in een ruimte hangt af van de activiteiten waarvoor we die ruimte willen gebruiken. Op een grasveld naast een drukkere weg gaan mensen niet zitten lezen, maar wel sporten.’
Je zegt in je onderzoek dat geluid effect heeft op het fysieke welzijn van mensen. Heb je daar een voorbeeld van?
‘Mensen die langs drukke verkeerswegen wonen, raken gewend aan het extra geluid, maar ondanks de gewenning zijn er nog steeds gevolgen voor de gezondheid. De diepe slaap wordt verstoord, de aandacht vermindert, en de kans op stress en hartritmestoornissen wordt verhoogd. De World Health Organisation schreef een rapport over hoe langdurige blootstelling aan verkeersgeluid cognitieve beschadiging kan aanrichten bij kinderen. Het is daarom essentieel om een gezonde omgeving te creëren voor herstel van drukte.’
Wat is de beste tip die je kunt geven aan de urban planners van de toekomst?
‘We moeten verder kijken dan het idee van geluid als iets goeds of slechts. Het geluid van een stad verandert continu en stadsbewoners moeten zich aanpassen aan het geluid van vooruitgang. Met de komst van de auto werden mensen bijvoorbeeld regelmatig bijna aangereden, omdat ze het geluid van paardenkoetsen met metalen wielen gewend waren. Nu is er eenzelfde situatie door de komst van elektrische auto’s. Materiaal van een voorwerp, ruimte of gebouw, is bepalend voor het geluid. Hout absorbeert, metaal weerkaatst. Hier kan je in de stedenbouw van tevoren meer rekening mee houden.’
Edda Bild hoopt op woensdag 6 november om 14 uur te promoveren op haar proefschrift Understanding the Urban Auditory Experience: Linking Uses, Users, and Environments. De plechtigheid vindt plaats in de Agnietenkapel en is vrij toegankelijk.
