UvA-promovendus onderzoekt man die alles 30 procent kleiner ziet
Het is een bijzondere casus: een Nederlandse man ziet alles 30 procent kleiner nadat hij een infarct heeft gehad in een visueel hersengebied. UvA-promovendus Nils van den Berg onderzocht hem en kwam erachter dat de hersenen alsnog een redelijk beeld van de buitenwereld vormen. ‘Ze vinden steeds een manier om te compenseren, ondanks dat er hersenschade is of er verstoringen zijn.’
Je hebt het idee dat je je kleding niet meer past, niet omdat je dikker bent geworden of omdat je te heet hebt gewassen, maar doordat je kleding opeens veel kleiner eruitziet dan normaal. Je pakt daardoor XL-shirts in plaats van shirts in de maat M, je normale maat. Ook ben je bang dat je niet meer door de gang past, omdat die veel kleiner lijkt. Dit overkwam een Nederlandse man van in de zestig. Hij had een herseninfarct gekregen en zag daarna alles 30 procent kleiner.
Micropsie
UvA-promovendus Nils van den Berg deed in het Universitair Medisch Centrum Groningen onderzoek naar deze man. ‘Er zijn niet veel mensen die deze vorm van metamorfopsie hebben,’ vertelt hij. ‘Slechts enkele wetenschapsartikelen hebben micropsie eerder beschreven. Een andere vorm van metamorfopsie, macropsie, is nog zeldzamer. Hierbij zie je alles juist groter.’
‘Vaak zijn dit soort klachten heel kortdurend. Mensen kunnen ze bijvoorbeeld tijdens een epilepsieaanval krijgen. Maar de klachten van die man blijven aanhouden. Kortgeleden heb ik hem nog gesproken. De micropsie was nog steeds aanwezig, alleen heeft hij er nu niet altijd meer last van.’
Duidelijk bij bekende voorwerpen
Gelukkig kan de man er redelijk mee omgaan; hij is snel vermoeid, maar kan wel fietsen en autorijden want hij kan gewoon diepte zien. ‘Het inschatten van bijvoorbeeld zijn plek op de weg was aanvankelijk moeilijk voor hem, omdat hij hier geen “gevoel” meer bij had,’ vertelt Van den Berg. ‘Dit moest hij opnieuw ontwikkelen.’
‘Verder valt de micropsie hem vooral op bij bekende voorwerpen. Toen hij op vakantie was, kende hij die bergen daar nog niet, dus viel het niet zo op. Bij een auto ziet hij het meteen, omdat hij vanuit zijn geheugen weet hoe groot die ongeveer zou moeten zijn.’
Het is alleen nog onduidelijk waardoor dit precies komt. ‘We weten in ieder geval dat hij een herseninfarct heeft gehad in de rechterpariëtale en -occipitale kwabDit zijn hersengebieden waarin visuele informatie wordt verwerkt.,’ legt Van den Berg uit. ‘Hierdoor zou hij met name problemen kunnen hebben in het linker visuele veld, omdat informatie uit dat visuele veld in de rechterhersenhelft verwerkt wordt.’
Hersenen compenseren
Nils van den Berg en zijn collega’s zagen in allerlei testen dat dit inderdaad het geval was. ‘Maar toch is zijn complete beeld niet heel erg vervormd. De hersenen compenseren dus, ze maken een symmetrisch geheel. Waarschijnlijk negeren ze het verstoorde gedeelte van het linker visuele veld en proberen ze een kloppend geheel van het beeld te maken.’
‘Hij ziet alles kleiner, op 70 procent van de werkelijke grootte.’ Dat beseft hij wel, want in één test opende hij zijn handen steeds iets te wijd als hij een blok moest pakken, om te compenseren voor het feit dat hij de grootte van de blokken niet goed kon beoordelen. ‘Bij een andere test moest de man de grootte van blokken schatten. Die schatte hij te klein in. Hij schatte de blokken op ongeveer 70 procent van de gemiddelde geschatte grootte van gezonde mensen zonder hersenschade, wat dus precies overeenkwam met zijn eigen verwachting.’
Het maakte niet uit of de man met beide ogen open kijkt of met één oog dicht, de hersenen vinden een manier om te compenseren. ‘Dit laat zien waar de hersenen wel niet toe in staat zijn ondanks dat er hersenschade is of verstoringen zijn,’ vertelt Van den Berg. ‘Je houdt een redelijk beeld van de buitenwereld.’
