Promovendus: ‘Minimumleeftijd voor tabak moet verder verhoogd worden’
Jongeren zijn een kwetsbare groep die een grote kans hebben om te gaan roken. UvA-promovendus Paulien Nuyts onderzocht welke maatregelen een rookvrije generatie een stap dichterbij kunnen brengen. ‘Als de nieuwe leeftijdsgrens in Nederland strikter zou zijn gehandhaafd, zou het misschien meer effect hebben gehad.’
Je hebt het over een rookvrije generatie, wat houdt dat in?
‘Verschillende Europese landen – waaronder Nederland – willen het aantal rokers terugdringen. Omdat jongeren gevoelig zijn voor het starten met roken, wordt geprobeerd om hen rookvrij op te laten groeien. Het doel is om te zorgen dat minder dan 5 procent van de jongeren gaat roken. Nu heeft nog meer dan 15 procent van de jongeren tussen de 12 en 16 jaar weleens gerookt.’
In 2014 werd de minimumleeftijd verhoogd voor tabak naar 18 jaar, heeft dit effect gehad?
‘Nederlandse jongeren gaven aan dat ze in 2016 – na de verhoging van de leeftijdsgrens – minder gemakkelijk aan sigaretten konden komen dan in 2013. Het lijkt er dus op dat de maatregel effect heeft gehad. Wel is er onder jongeren in België een soortgelijke daling zichtbaar, terwijl de minimumleeftijd daar nog steeds op 16 jaar ligt. Dus deze daling zou ook kunnen komen doordat roken sociaal gezien steeds minder geaccepteerd is. Ik moet er wel bij zeggen dat ik bij dit gedeelte van mijn onderzoek heb gefocust op niet-rokers, dus ik weet niet wat het voor effect heeft gehad op jongeren die al rookten. Maar als de nieuwe leeftijdsgrens in Nederland strikter zou worden gehandhaafd, zou het misschien ook meer effect hebben gehad op de niet-rokers.’
Hoe kan de handhaving worden verbeterd?
‘Dit kan op veel verschillende manieren. Verkopers zouden zelf beter kunnen controleren, of er zouden bijvoorbeeld meer boetes kunnen worden opgelegd door de overheid. Nu is het lastig om vast te stellen waar er allemaal sigaretten worden verkocht. Het invoeren van vergunningen zou de handhaving kunnen bevorderen. Dan is duidelijk waar sigaretten worden verkocht en kun je hier controles uitvoeren.’
Vragen jongeren dan niet aan een ouder iemand om sigaretten te halen?
‘Dat zien we nu ook al. Jongeren vragen aan oudere vrienden en soms zelfs aan vreemden om sigaretten te kopen. Dit wordt vaak gedaan door mensen die net boven de leeftijdsgrens vallen. Hier zou je bijvoorbeeld een mediacampagne op kunnen richten. Zelf zou ik ook voorstander zijn van een verhoging van de minimumleeftijd naar 21 jaar. Dan is de kans een stuk kleiner dat jongeren iemand kennen die oud genoeg is.’
Zullen jongeren dan later beginnen met roken?
‘Dat denk ik niet, waarschijnlijk zullen ze dan helemaal niet beginnen met roken. De meeste mensen beginnen op een leeftijd van 12 tot 16 met roken, als ze op deze leeftijd nog niet zijn begonnen is de kans klein dat ze op latere leeftijd zullen gaan roken. Daarom denk ik dat het een goede maatregel zou zijn.’
Welke andere maatregelen zouden effect hebben?
‘Mijn promotieonderzoek heeft aangetoond dat het invoeren van een uitstalverbod op tabakswaren in andere landen effectief is. In Nederland zullen rookwaren de komende jaren ook uit het zicht verdwijnen, dus we zijn goed op weg. Hiernaast zullen er binnenkort veel andere maatregelen worden ingevoerd, zoals een rookverbod op alle terreinen van onderwijsinstellingen. Doordat kinderen dan al vanaf de basisschool minder met rokers in aanraking zullen komen, zal roken minder geaccepteerd worden. Het combineren van meerdere maatregelen, zal uiteindelijk leiden tot een zo groot mogelijk effect.’
Paulien Nuyts hoopt op donderdag 26 september om 10.00 uur te promoveren op haar proefschrift ‘Policies Targeting the Sale of Tobacco and Youth Smoking Behaviour’. De plechtigheid vindt plaats in de Agnietenkapel en is vrij toegankelijk.
