Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Joel Naren (Unsplash)
wetenschap

‘Mensen met schizofrenie moeten meer regie krijgen in eigen behandeling’

Laura ter Steege,
24 september 2019 - 11:33

Patiënten met schizofrenie worden volgens UvA-promovendus Floor van Dijk vaak onterecht weggezet als onbereikbaar of zelfs als ‘agressieve bommetjes’. Om patiënten met schizofrenie meer zeggenschap te geven in hun eigen behandeling, ontwikkelde ze een keuzewijzer voor antipsychotica. ‘Ik hoop dat deze ziekte zo iets draaglijker wordt.’

Voor haar promotieonderzoek onderzocht Van Dijk mensen met schizofrenie, een ziekte die één op de honderd mensen treft. Schizofrenie kenmerkt zich door het doormaken van minimaal één psychose, waarvan de klachten langer dan zes maanden duren. Tijdens een psychose kan iemand hallucinaties ervaren of overtuigingen hebben die niet stroken met de werkelijkheid. Dit kan gepaard gaan met verwardheid of verstijving in een bepaalde houding, waar de patiënt niet uit komt zonder het nemen van medicatie.

Foto: Privéarchief
Floor van Dijk

De psychoses kunnen enkele dagen of zelfs jaren duren en daarna ervaren veel patiënten zogeheten negatieve symptomen, die refereren aan iets dat ontbreekt vergeleken met gezonde mensen. ‘Zo hebben deze mensen een gebrek aan behoefte aan sociale contacten, moeite met helder nadenken en plannen, en verminderde aandrang om dingen te ondernemen. Patiënten verzorgen zichzelf soms niet meer, of kunnen het niet opbrengen om naar school of werk te gaan.’

 

Van Dijk heeft onderzoek gedaan naar het subjectief welbevinden – ‘een dure term voor geluk’ – van patiënten met schizofrenie. Daarvoor werden patiënten zes jaar gevolgd. Het ging hierbij volgens Van Dijk om een relatief gezonde groep, aangezien zij in staat waren om meerdere testdagen naar het ziekenhuis te komen. ‘Zelfs in deze groep voelt één op de zeven zich na zes jaar nog steeds beroerd. Dat motiveert mij om er alles aan te doen om deze mensen zich iets beter te laten voelen.’

‘Het is heel persoonlijk welke middelen en welke bijwerkingen door patiënten als het minst erg worden ervaren’

Persoonlijke keuzewijzer

Om patiënten met schizofrenie meer zeggenschap te geven over hun eigen medicatie, ontwikkelde Van Dijk de Persoonlijke Antipsychotica Keuzewijzer. Het is de eerste keuzewijzer in Nederland die mensen helpt kiezen tussen de beschikbare antipsychotica. Dat is belangrijk omdat het gebruik van antipsychotica gepaard gaat met allerlei bijwerkingen die een grote impact op iemands leven kunnen hebben. Van Dijk: ‘Zo kunnen sommige oude middelen de gevoelswereld van patiënten dempen. Hierdoor ervaren zij minder emoties en een gebrek aan creativiteit en levendigheid. Dat wordt door patiënten als erg hinderend ervaren.’

 

Maar ook het gebruik van nieuwere middelen gaat volgens Van Dijk gepaard met vervelende bijwerkingen, zoals gewichtstoename of erectieproblemen. ‘Het is daardoor heel persoonlijk welke bijwerkingen door patiënten als het minst erg worden ervaren.’ Door patiënten inzicht te geven in de bijwerkingen van verschillende antipsychotica, hoopt Van Dijk dat het voor patiënten gemakkelijker wordt om hier met de arts over in gesprek te gaan en medicatie te vinden die bij hen past.  

Volgens Van Dijk kunnen patiënten geholpen worden met gedrag en denkpatronen die helpen om stress te verlichten

Stress management

Daarnaast zouden patiënten met schizofrenie volgens Van Dijk geholpen kunnen worden als hun behandeling zich richt op de versterking van coping strategieën – gedrag en denkpatronen die helpen om stress te verlichten. Een verhuizing dient volgens Van Dijk als een goed voorbeeld: ‘Sommigen zullen alles al lang van te voren plannen, anderen bellen op het laatste moment zoveel mogelijk vrienden. Maar er zijn ook mensen die eindeloos zullen piekeren.’

 

Hetzelfde geldt volgens Van Dijk voor patiënten met schizofrenie: iedereen komt er doorheen, maar wel op verschillende manieren. Hulpverleners zouden volgens Van Dijk samen met de patiënt een stappenplan kunnen maken, zodat die weer grip op zijn of haar eigen leven kan krijgen. Bijvoorbeeld door samen te kijken waar iemand zich kan inschrijven voor een studie. ‘Zo leren mensen die aan psychoses lijden om te gaan met de bijbehorende lichamelijke en mentale uitdagingen en leren ze zelf de regie daarover te voeren.’

 

Floor van Dijk hoopt woensdag 25 september om 13.00 te promoveren op haar proefschrift: Sense in Subjectivity. Antipsychotics, Shared Decision Making and Subjective Well-Being in Psychotic Disorders. De promotie vindt plaats in de Aula (Oude Lutherse Kerk) en is vrij toegankelijk.

Lees meer over