‘Meeste resistentie wordt veroorzaakt door lage concentraties antibiotica’
Antibioticaresistentie is wereldwijd een groeiend probleem. Benno ter Kuile van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit doet er sinds 2016 een dag per week onderzoek naar aan de UvA. Recent zette hij een belangrijke stap: ‘Juist lage concentraties antibiotica blijken resistentie te kunnen veroorzaken.’
Wat hebben jullie ontdekt?
‘Dat antibiotica in lage concentraties resistentie kunnen veroorzaken. Dat hadden we van tevoren niet verwacht. Op grote boerderijen krijgt het vee antibiotica via drinkwater of voer toegediend. Dit medicinale voer wordt in fabrieken gemaakt. Als daarna in een fabriek een lading normaal voer wordt gemaakt, kunnen hier ook lage concentraties antibiotica in terecht komen. Ook komen er restjes medicinaal voer op boerderijen soms in het normale voer terecht. Toediening via drinkwater kan ook zorgen voor lage concentraties antibiotica, doordat er resten in de buizen kunnen achterblijven. Als je binnenin de waterbuizen kijkt, dan zijn deze soms helemaal geel van de antibiotica.
Daarnaast komen antibiotica in het milieu terecht via de mest van behandelde dieren. Hierdoor kunnen ook grondbacteriën resistent worden. We vinden vaak grondbacteriën die resistent zijn tegen zes of negen typen, terwijl we in totaal maar zestien soorten antibiotica hebben.’
Zou antibiotica verboden moeten worden?
‘Het verbieden van antibiotica is geen optie, want zieke dieren moeten behandeld worden om een explosie van bacteriën te voorkomen. Maar het is vaak ook lastig om boeren ervan te overtuigen om minder antibiotica te gebruiken, want antibiotica hebben in het verleden veel problemen met infectieziekten opgelost.’
Hoe zou resistentie wel voorkomen kunnen worden?
‘Door duidelijke wet- en regelgeving. Dit jaar is er een nieuwe verordening aangenomen door het Europese Parlement, die gaat binnen drie jaar van kracht. Hierdoor wordt het mogelijk om allerlei maatregelen, zoals het afvoeren van medicinaal voer te gaan handhaven. Daarnaast wordt er nagedacht over andere oplossingen, zoals het aanleggen van twee drinkwaterbuizen in nieuwe stallen. Eén voor het normale water en één voor de aanvoer van water tijdens antibioticabehandelingen. Zo kunnen we voorkomen dat bacteriën onnodig resistent worden.’
Krijgen mensen wel eens resistentie afkomstig uit de bio-industrie?
‘Zo’n 20 procent van de antibioticaresistentie in mensen is van origine afkomstig uit de bio-industrie. Deze besmetting komt waarschijnlijk niet via het eten van vlees, maar via lucht of water in de omgeving. We weten nog niet precies hoe overdracht plaats vindt, maar daar wordt door anderen aan gewerkt.’
Is resistentie in Nederland een groot probleem?
‘In Nederland overlijdt er eigenlijk nooit iemand door antibioticaresistentie en dat wil je natuurlijk zo houden. Hier zijn artsen terughoudend in het voorschrijven van antibiotica. In Zuid-Amerika is dat anders, daar overlijden regelmatig mensen omdat geen enkele antibiotica meer werkt.’
Zijn veeartsen ook terughoudend met het voorschrijven van antibiotica?
‘Je ziet een groot verschil met tien of vijftien jaar geleden. Artsen hebben duidelijk verantwoordelijkheid genomen en gaan er nu een stuk voorzichtiger mee om. Wel worden ze soms onder druk gezet door boeren, want die weten dat antibiotica hun vee kan helpen. Maar gelukkig zijn ook boeren steeds bewuster, zeker sinds varkenshouders besmet werden met resistente bacteriën afkomstig van hun eigen varkens.’
