‘Planten zijn zo bijzonder dat je al snel aan de term “intelligent” denkt’
In de reeks Onbegrensd van Spui25 bespreken wetenschappers en kunstenaars een voor het grote publiek onbekende wereld. De ‘intelligentie van planten’ is zo’n onbekende wereld. Hoogleraar fytopathologie Martijn Rep vertelt er volgende week meer over. Een voorproefje.
De intelligentie van planten? Ik wist niet dat planten hersens hadden.
Rep lacht: ‘Intelligentie is misschien niet helemaal het goede woord. Het is een beetje provocatief bedoeld, want ze hebben geen hersens en zenuwstelsel. Waar het om gaat is dat planten tot heel verfijnde waarnemingen en reacties in staat zijn die zo bijzonder zijn dat je al snel aan het woord “intelligent” denkt.’
Waarnemingen? Vertel!
‘Ze kunnen licht en donker waarnemen, ze communiceren onderling en geven met hun netwerk aan wortels informatie aan elkaar door. Ze kunnen de zwaartekracht waarnemen, kunnen bacteriën, virussen en schimmels waarnemen en sommige planten hebben zelfs meer genen dan dieren.’
Kunt u een voorbeeld geven?
‘Vleesetende planten “weten” dat ze moeten dichtklappen bij een eetbaar insect en niet bij iets anders. Op een of andere manier nemen ze dus waar dat het om eetbaar voedsel gaat.’
Waarom is het belangrijk dat we iets van de intelligentie van planten weten? Wat schiet de wetenschap daar mee op?
‘Eigenlijk om twee redenen. Ten eerste is waardering voor de levende natuur altijd goed. Hoe meer verwondering over de natuur, hoe meer respect voor de natuur, en dat kan helpen de biodiversiteit in stand te houden. Ten tweede: hoe meer we weten over planten, hoe beter we onze gewassen kunnen beschermen, bijvoorbeeld tegen plantenziektes.’
Hebt u persoonlijke voorkeur voor een bepaalde plant?
‘Dan zeg ik direct: de bananenplant. Ik houd ook wel van een banaantje, maar waar het plantkundig om gaat is dat ik de bananenplant een heel bijzondere plant vind. Qua hoogte lijkt het eigenlijk een soort boom, maar dan zonder houten stam. Hij groeit erg snel en er gaat een enorme levenskracht van uit. Er zijn tientallen soorten bananen, maar wij kennen eigenlijk maar één variant, waartoe 85 procent van de bananen behoort die wereldwijd worden verhandeld. Eetbare bananen zijn ontstaan door een “mislukte” natuurlijke kruising. Daardoor heeft de banaan geen zaden en moet hij als plant gestekt worden. Hij is niet “intelligenter” dan andere planten, maar wel erg kwetsbaar. De bananenteelt staat onder druk door de fusarium-schimmel die de verwelkingsziekte veroorzaakt, waardoor de planten verwelken en doodgaan. Daartegen is nog geen remedie gevonden.’
U gaat met een kunstenaar in gesprek over de relatie tussen planten en kunst. Waarom is dit zo interessant?
‘Het is altijd verrijkend om in gesprek te gaan over iets wat je raakt. Dat geldt natuurlijk voor planten, maar ook voor de kunst. Ook kunst doet je beseffen hoe bijzonder de wereld eigenlijk is.’
Onbegrensd: De intelligentie van planten vindt maandag 11 februari om 17 uur plaats in Spui25. Toegang is gratis, aanmelden gewenst.
