‘Uitdagende werkeisen hebben een positieve invloed op de prestaties’
De grote aandacht voor de problemen rond werkdruk laat onverlet dat een beetje werkdruk helemaal niet slecht voor de werkprestatie hoeft te zijn. Als je daarna maar uitrust, blijkt uit onderzoek van Nederlandse en Finse organisatiepsychologen. Ze publiceerden er onlangs over in Journal of Occupational and Organizational Psychology.
Voor de duidelijkheid: het representatieve onderzoek, uitgevoerd door onder meer UvA-organisatiepsycholoog Michelle Van Laethem, is gehouden in Finland. Bijna duizend Finse werknemers, overwegend werkzaam in onderwijs, administratie en IT, werkten mee. Uit het onderzoek kwam naar voren dat een beetje werkdruk en eisen ten aanzien van (het verwerken van) kennis niet per se ongunstig hoeven uit te pakken, zolang werkgevers en werknemers beide maar aandacht besteden aan voldoende mogelijkheden voor herstel tijdens en na werktijd.
‘Ik denk dat de Finse en Nederlandse werkbevolking, en vooral deze Finse “knowledge workers” redelijk vergelijkbaar zijn met de werknemers hier,’ zegt Van Laethem. ‘Als dit Amerikaanse werknemers waren geweest dan zou het een ander verhaal zijn. Als ik naar de werkdruk van de Finnen kijk, dan scoorden ze gemiddeld een 4 op een vijfpuntschaal1 staat voor het nooit ervaren van werkdruk, 5 voor het altijd ervaren van werkdruk.. Dat is dus best hoog en vergelijkbaar met de hoge werkdruk in Nederland. Misschien is het enige verschil tussen Finse en Nederlandse werknemers dat de Finnen iets meer in de natuur verblijven en eventueel iets meer op hun herstel letten dan wij dat doen.’
Collega’s helpen
In het onderzoek moesten werknemers zelf hun werkprestatie rapporteren, waarna de psychologen de invloed en langetermijneffecten onderzochten van uitdagende werkeisen. Dat gaat over zaken als werkdruk en cognitie, bijvoorbeeld concentratie en precisie in je werk, en belemmerende werkeisen, in dit onderzoek baanonzekerheid. Van Laethem: ‘Uitdagende werkeisen hebben een positieve relatie op de prestaties. Dit geldt voor zowel taken die tot de functie behoren, als voor zogenoemde contextuele prestaties. Dat is het gedrag buiten de werktaken om, zoals het helpen van een collega.’
Als werknemers een hoge werkdruk ervaren hoeft dat niet te resulteren in een slechtere prestatie, maar kan dat ook leiden tot een betere prestatie, concludeerde het onderzoeksteam. De onderzoekers vonden daarentegen geen relatie tussen baanonzekerheid en werkprestaties. Met andere woorden: iemand wiens baan mogelijk op de tocht stond leverde niet per se een slechtere werkprestatie dan iemand wiens baan niet op de tocht stond. Van Laethem: ‘Maar dat betekent niet dat er geen relatie is. Het kan alsnog zijn dat baanonzekerheid een ongunstig effect heeft op prestatie. Ons onderzoek sluit dat negatieve effect ook niet uit.’ Uitdagende werkeisen waren ook positief gerelateerd aan de herstellende waarde van vrijetijdsactiviteiten, en deze waren weer positief gerelateerd aan latere taakprestatie.
Vermijd piekeren
Ten slotte zijn uitdagende werkeisen ook gerelateerd aan verhoogd piekeren, wat er voor zorgt dat we minder goed herstellen in onze vrije tijd en slechter slapen. Piekeren is een belangrijk mechanisme in de relatie tussen uitdagende werkeisen en herstel- en slaapindicatoren, zegt Van Laethem, die vorig jaar in Nijmegen promoveerde op een onderzoek naar de relatie tussen werkstress en slaap.
Ze toonde onder meer aan dat werkstress en slaapproblemen elkaar beïnvloeden en dat piekeren daarbij een belangrijke rol speelt. Van Laethem: ‘We kunnen concluderen dat uitdagende werkeisen niet per se ongunstig hoeven te zijn voor werkprestaties of herstel, zolang werkgevers en werknemers aandacht besteden aan voldoende mogelijkheden voor herstel tijdens en na werktijd en piekeren proberen te voorkomen, of in ieder geval zo veel mogelijk beperken. Dat kunnen ze doen door het doen van afleidende herstelactiviteiten als bijvoorbeeld sporten of meditatie.’
Zie hier voor het abstract van het gepublicerde artikel in Journal of Occupational and Organizational Psychology.
