‘Nederlandse jongeren gaan meer voor relaties dan voor hookups’
Is de hookup-cultuur specifiek Amerikaans of breidt die zich uit over de wereld? En zo ja, hoe ontstaat hij dan? Dat onderzocht promovendus Jitse Schuurmans. Hij hoopt morgen te promoveren in de sociologie. ‘In Nederland gaan we volgens mij vooral voor vriendje-vriendinnetje-relaties.’
Wat heb je onderzocht?
‘Mijn proefschrift gaat over de hookup-cultuur. Ik denk dat de beste Nederlandse vertaling daarvoor “scharrelen” is. Mijn vraag is onder welke omstandigheden een hookup-cultuur ontstaat. Waarom jongeren van 18 jaar tot ongeveer 25, vaste relaties afhouden en losse seksuele contacten aangaan.
Juist over deze leeftijdsgroep bestaat de laatste twee decennia een soort morele paniek. Amerikaanse conservatieven hebben het over een soort sodom en gomorra op universiteitscampussen, mensen zijn bezorgd over allerlei onveilige seksuele escapades en artikelen en onderzoeken gaan over wat voor schade los seksueel contact oplevert, fysiek en emotioneel.’
En? Is het zo erg?
‘Hooking-up is toch iets dat vooral plaatsvindt óp de Amerikaanse studentencampussen. Jongeren in de VS worden op seksueel gebied veel meer gecontroleerd door hun ouders dan bij ons, terwijl zij op campus in een soort autonome jeugddorpen wonen. Dus op het moment dat jongeren het huis uit gaan komen ze in een heel andere wereld. Met die hookup-cultuur geven de studenten ook aan: dit is wat het betekent om jong te zijn.’
Heb je specifiek studentencampussen onderzocht?
‘In andere onderzoeken is te lezen dat deze seksuele omgangsvorm vooral voorkomen op universiteitscampussen. Ik wilde kijken onder welke omstandigheden het ontstaat. Enerzijds heb ik veldwerk gedaan op campussen. Ik ben met de studenten meegegaan naar feestjes en heb ze geïnterviewd. Maar ik heb ook onderzoek gedaan onder bijvoorbeeld versiercoaches in het nachtleven om die campussen heen: mannen die andere mannen leren hoe ze vrouwen moeten versieren. Hoeveel seks studenten hebben valt wel mee, leerde ik daar.
Ik heb zelf ook meegedaan aan zo’n cursus, om inzicht te krijgen in hoe het script van de versierder eruitziet. Een script is een soort format van hoe een intiem contact eruit ziet, zoals een onenightstand of een date. De versierrituelen van deze coaches geven inzicht in welk seksueel script zij najagen. En dit zijn niet zozeer hookups, maar meer dates. Dat is het script dat buiten de directe omgeving van een campus gebruikelijker is.’
Is het niet een valkuil als je alleen ‘mannen op jacht’ spreekt?
‘Ik ben zeker voornamelijk op pad geweest met mannen. Met de vrouwen om wie het ging kwam ik moeilijk in contact. De mannen met wie ik sprak wilden niet snel hun partners noemen. Desalniettemin heb ik gevraagd wat er nou op zo’n date gebeurt, dus ik denk dat ik wel een aardig idee heb over hoe die contacten eruit hebben gezien.’
En toen ging je naar Hongkong. Waarom?
‘Om te kijken in hoeverre hooking-up iets typisch Amerikaans is. Ik heb een stad uitgezocht die eenzelfde soort maatschappelijke ontwikkeling heeft ondergaan als de Verenigde Staten. Ook daar is de positie van vrouwen de laatste vijftig jaar sterk verbeterd en trouwen jongeren relatief laat, waardoor ze redelijk vrij kunnen experimenteren met relaties en seks. In Hongkong bleken hookups helemaal niet salonfähig te zijn geworden. De mensen die ik sprak hadden niets met losse seksuele contacten. Seks was sowieso iets wat je misschien doet als je al heel lang vriendje en vriendinnetje bent en bijna tegen een huwelijk aan zit.
De studenten waren wel behulpzaam, maar het onderwerp is daar een beetje taboe. Ze vonden het leuk om met een onderzoeker te praten, maar zeker als het over seks ging vielen ze een beetje stil. Zo van: moeten we hier echt over praten?’
Wat betekenen deze resultaten voor Amsterdam?
‘Ik heb voor Hongkong gekozen omdat ik er graag heen wilde, maar het had natuurlijk net zo goed Amsterdam kunnen zijn. Ook hier zijn we bekend met de Amerikaanse cultuur. Iemand die veel over seksuele relaties in Nederland heeft geschreven, is Cas Wouters. In zijn analyse kan ik me wel vinden. Hij schrijft dat jongeren al zolang we ons kunnen herinneren vooral vriendje-vriendinnetje-relaties aangaan. Dat is al honderd jaar zo en niets doet mij denken dat het nu anders is. In hoeverre die Amerikaanse hookup-cultuur hier ook de norm wordt, kan iemand anders misschien onderzoeken.’
Kan onze seksuele moraal niet zijn veranderd door Tinder en andere dating-apps?
‘Daar heb ik voor de Volkskrant onderzoek naar gedaan. Wat bleek, is dat er via Tinder helemaal niet zo veel wordt gescharreld. Het gemiddeld aantal sekspartners op Tinder was om en nabij twee. Er waren juist relatief veel vaste relaties ontstaan. Tinder blijkt ook een heel omslachtige manier om mensen tegen te komen. Je moet gemiddeld een volle werkweek tinderen om iemand tegen te komen, een maand als je een relatie wil. Het was weliswaar geen representatieve steekproef en het kan zijn dat Volkskrant-lezers heel conservatief zijn, maar dat verwacht ik niet.’
Jitse Schuurmans hoopt morgenochtend om 10.00 uur te promoveren op zijn proefschrift Hookups. Youth Sexuality and Social Change in de Agnietenkapel.
