‘Strenger straffen is vaak symboolpolitiek’
Strenger straffen is niet altijd effectief, zegt HvA-lector Arnt Mein vandaag in een aflevering van Brandende Kwesties, het maandelijkse interactieve college van Floor. Toch wil de wetgever steeds hogere boetes opleggen.
Lector Legal Management Arnt Mein promoveerde op een onderzoek naar bestuurlijke boetes tegen banken en andere financiële instellingen. Hij zag dat er de afgelopen jaren steeds hogere boetes kunnen worden opgelegd.
Crisis
Zo werd in 2016 de Wet op het financieel toezicht gewijzigd waardoor de boete voor marktmisbruik van vier miljoen euro naar vijf miljoen ging. ‘Door de Kamerleden die dit wetsvoorstel steunden was die verhoging niet goed onderbouwd,’ zegt Mein, die voor zijn onderzoek met ambtenaren en politici sprak.
De Kamerleden gaven aan dat het ze vooral om het signaal ging dat bankiers na de financiële crisis van 2008 niet meer weg zouden komen met fraude. Maar over de vraag of het verhogen van die boete effectief was en er ook minder fraude zou worden gepleegd hadden de Kamerleden veel minder nagedacht, vindt Mein.
Uitkeringen
Hij ziet dat vaker. Met zijn studenten rechten en sociaaljuridische dienstverlening heeft Mein het regelmatig over uitkeringsfraude. Zo heeft het vorige kabinet de maatregel ingevoerd dat je als je sjoemelt met je bijstands- of werkloosheidsuitkering door bijvoorbeeld het inkomen van je partner niet op te geven, je de volledige uitkering moet terugbetalen en daarbij nog eens een boete van honderd procent van de ten onrechte ontvangen uitkering. ‘Mensen maken fouten, maar de overheid doet alsof het criminelen zijn,’ zegt MeinDe hoogste bestuursrechter heeft dit 'strenge boeteregime' afgezwakt. Terecht, vindt Mein..
Zijn studenten begrijpen dat. ‘Zij zien in dat niet iedereen altijd even handelingsbekwaam is,’ zegt Mein, ‘en de overheid moet er ook voor zorgen dat de regels voor iedereen duidelijk zijn’. Maar er zijn er ook die zeggen: “Jij zit fout dus je moet wel gestraft worden”.’
Wortel
Het strafrecht moet ons niet alleen beschermen tegen boeven, maar ook tegen een totalitaire staat, zegt Mein. ‘Streng straffen ontneemt het zicht op effectief straffen,’ aldus de lector. Dat tweede perspectief is in de vergetelheid geraakt. Mein probeert dat zijn studenten bij te brengen. ‘Als studenten dat besef hebben dat zowel de stok als de wortel belangrijk zijn dan ben ik tevreden.’
Arnt Mein spreekt vandaag tussen 18u en 19u tijdens Brandende kwesties van Floor in de centrale hal van het Kohnstammhuis.
