Hoe is het leven in een overstroomd Amsterdam?
HvA-student Genèviéve Korte en HvA-onderzoeker Gabrielle Ferri hebben de handen ineen geslagen om van iedere leek een creatieve brainstormer te maken. Met behulp van een app met vragen die worden gesteld op plekken in een fictief onder water gelopen Amsterdam, komen ze erachter wat het publiek van de toekomst verwacht – en vreest.
‘De wetenschap had verwacht dat de zeespiegel slechts langzaam zou stijgen. Dat er genoeg tijd zou zijn voor de mensheid om aan dammen en dijken te werken; dat de zee ons nog niet zou aanvallen. De wetenschap had het mis, en de oceanen stormden op een bijna apocalyptische manier over het land. Het koppige Nederland legde zich niet neer bij het verloren gaan van alle architectonische hoogstandjes. Het land dat al eeuwen in oorlog is met de zee bouwde reusachtige koepels waaronder belangrijke steden en plekken bewaard bleven. Het is 2031, en Amsterdam ligt geheel onder water.’
Spelelementen
Dat is de nogal benauwende en natte toekomstvisie volgens Submerged, het verhaal waarmee je wordt ondergedompeld in een alternatieve toekomst. HvA-student Genèviéve Korte (media, informatie & communicatie) bedacht het voor de app van onderzoeker Gabriele Ferri, werkzaam bij het lectoraat Play & Civic Media, ook aan de HvA. De app is bedoeld om onderzoeksdata te verzamelen. Ferri: ‘Mijn hoofdexpertise is hoe we spelelementen kunnen gebruiken als een middel om mensen mee te laten discussiëren over de toekomst. En dan met name mensen die geen professionele ontwerpers zijn, mensen die niet via hun vak al gewend zijn over de toekomst na te denken.’
Zodra je de app opstart, kom je terecht in een chatprogramma met een callcenter uit de toekomst, waar ze willen weten of je deze toekomst zou veranderen als je die mogelijkheid hebt. Korte: ‘Zou je dat doen? Zelfs als je weet dat alles wat tot dan toe in de toekomst zou leven weg zou zijn? Of zou je de toekomst veranderen en daarmee voorkomen dat Amsterdam onder water staat?’
Afhankelijk van je antwoord op deze vraag kom je via de app in contact met Sammy of Helix, die beiden in 2031 leven. De één maakt zich hard voor een droog Amsterdam, terwijl de ander de gebeurtenissen op z’n beloop wil laten omdat het veranderen van de toekomst gevaarlijk is. Sammy woont in een duikboot, en Helix in de riolering van Amsterdam en ze hebben allebei informatie van je nodig om hun plannen uit te voeren.
Ze vragen je als speler naar bepaalde locaties in de echte wereld te gaan, zoals het Waterlooplein of Carré, waar je wordt gebeld om antwoord te geven op een aantal vragen als: ‘Valt je iets op aan smartphonegebruik hier?’ Of: ‘Zie je technologie die gebruikt zou kunnen worden om te bespioneren?’
Belevingswereld
‘Zo ziet de research tool eruit als een interactief verhaal,’ legt Ferri uit. ‘Intussen verzamelen we via de antwoorden allerlei data.’ De eerste interactieve stappen in het spel zijn bedoeld om het publiek aan de gang te krijgen, en om ze in de belevingswereld van het spel te trekken. Bij later gestelde open vragen wordt de data verzameld. De app maakt gebruik van gps en zal het dus opmerken als de deelnemer niet daadwerkelijk op de plekken in Amsterdam aanwezig is. Ferri: ‘Door de locaties krijg je een perspectief in het onderzoek dat we niet hadden gekregen bij een “gewone” brainstorm.’
Als bijvoorbeeld de overheid nu de mening van een stedeling over de toekomst van het openbaar vervoer wil weten, wordt er vaak een brainstormonderzoek georganiseerd met een focusgroep. ‘Je stopt zes à tien mensen met cola en snacks in een vergaderruimte, vraagt ze zich iets voor te stellen en hoopt dat er wat bruikbaars naar boven komt,’ zegt Ferri. Die traditionele aanpak kost veel tijd, kan ontzettend saai zijn en wordt door de deelnemers vaak als moeilijk ervaren.
‘Logisch dat men dat moeilijk vindt,’ zegt Korte. ‘Als je niet gewend bent om te brainstormen over de toekomst, krijg je al snel een creatieve blokkade.’ Ferri ging op zoek naar een betere, speelsere en leukere aanpak. ‘Ook wilden we méér antwoorden binnen zien te krijgen,’ vult hij aan. ‘Het scheelt veel tijd als je honderden resultaten tegelijk binnenkrijgt, in plaats van een voor een.’
Sciencefiction
De app was eigenlijk in augustus 2016 al klaar, maar dat was slechts een technisch geraamte: er was geen verhaal bij. ‘Toen ben ik in beeld gekomen,’ zegt Korte, van huis uit grafisch ontwerper. Tijdens een les van de minor Applied Game Design presenteerde Ferri aan studenten – onder wie Korte – zijn ideeën over de nieuwe app. Korte: ‘Aan het einde van de les ging ik naar hem toe: “Mag ik alsjeblieft een stage bij je lopen?” Dat mocht.’
(De tekst loopt door onder de afbeelding)
Omdat ze een grote passie heeft voor sciencefiction en games was het bedenken van een verhaal voor de app Korte op het lijf geschreven. ‘Ik kijk al Stargate en Star Trek sinds ik een klein kind ben,’ lacht Korte. Behalve de inspiratie uit zulke films en series putte ze vooral uit elementen die al in Amsterdam aanwezig zijn. ‘Zo heb ik het idee voor de duikboot waar Sammy in woont van de duikboot die nu bij de NDSM-werf in Noord ligt.’
Korte is niet meer weg te krijgen bij het lectoraat. ‘Ik weiger te vertrekken.’ Na het bedenken van het verhaal voor de app, heeft ze zich opgeworpen om een bordspel te maken om zo de brainstormsessies nog beter te laten verlopen. ‘Wie zegt er nou nee tegen een stagiair die meer werk wil doen dan nodig is?’ meent Ferri, die erg blij was dat zo een nieuw onderzoekinstrument kan worden ontwikkeld.
Futuristische vespa’s
Net als de app speelt het bordspel zich af in ondergelopen Amsterdam, maar in dit geval moeten deelnemers zelf een verhaal schrijven met behulp van sturende aanwijzingen. ‘Elke speler krijgt een aantal kaartjes met daarop bijvoorbeeld “een technologie om je gezelschap te houden” of “een plek voor genezing”,’ legt Korte uit. ‘We geven mensen hiermee een trigger, een soort vonkje om de creativiteit te laten ontbranden.’ Elke ronde bedenken deelnemers wat er gebeurt met de karakters die ze zelf hebben ontwikkeld, karakters die in het ondergelopen Amsterdam wonen en werken. De grove structuur van het verhaal dat deelnemers schrijven is zo opgezet, dat eruit blijkt wat ze wel en niet van de toekomst verwachten, wat ze wensen en vrezen.
Ook al zijn de app en het bordspel momenteel nog niet helemaal af, toch kwamen er al opvallende bevindingen naar voren. ‘Mensen stoppen grappig genoeg graag nostalgische dingen in de toekomst,’ vertelt Korte. ‘Zoals een vespa, die transformeerden deelnemers naar de toekomst: futuristische vespa-scooters die kunnen vliegen. Dat soort dingen zagen we vaak.’
Ferri benadrukt dat deelnemers niet naar feitelijke voorspellingen wordt gevraagd: ‘Dan denken mensen vaak aan wat reëel is. Juist als je ze vragen stelt met een maf scenario eromheen, vertellen mensen vaak wat ze hopen of waar ze bang voor zijn.’
Zelf doen Korte en Ferri vrijwel niets met de antwoorden die de deelnemers geven. ‘Maar bijvoorbeeld de gemeenteraad kan met informatie uit dit soort onderzoek erachter komen hoe ze het openbaar vervoer beter kunnen organiseren.’
Momenteel worden de laatste verbeteringen aan Submerged doorgevoerd. Zowel de app als het bordspel kunnen wat Korte en Ferri betreft binnenkort door de wetenschap als onderzoeksmethodes worden ingezet.
