Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Al twaalf jaar lang is Hollywood helemaal in de ban van de superheld. Er waren al eerder films over stripfiguren als Batman en Superman geweest, maar het overweldigende succes van Spider-Man in 2002 gaf het genre een impuls die onstuitbaar zou blijken. En het fenomeen beperkt zich niet tot het witte doek: de steeds complexere verhaalwerelden verschijnen ook vaker op televisie, in games en natuurlijk in stripboeken. De nieuwe film X-Men: Days of Future Past is een goed voorbeeld van de grote moeite die het producenten inmiddels kost om deze verhaalwerelden voor een groot publiek nog een beetje begrijpelijk te houden.

Toen superhelden eind jaren dertig voor het eerst in stripboeken verschenen, waren hun avonturen volstrekt episodisch. Elke week kon je een nieuw avontuur kopen waarin de formule met kleine variaties herhaald werd. De afleveringen stonden los van elkaar en bouwden samen geen coherent verhaal op. Pas in de jaren zestig, met de opkomst van uitgeverij Marvel, werd er door de schrijvers moeite gedaan om niet alleen grotere verhaallijnen op te bouwen, maar ook om de verschillende series met elkaar in verband te brengen. Zo ontstond uiteindelijk wat door lezers en schrijvers van stripboeken continuity werd genoemd: verhaalwerelden waarin langzaam maar zeker een complexe geschiedenis werd opgebouwd.

Deze continuity was voor fanatieke lezers heel belangrijk, maar voor het grote publiek volstrekt irrelevant. De gemiddelde bioscoopbezoeker wilde een spannende film zien waar je geen huiswerk voor hoefde te doen en die je daarna ook weer rustig kon vergeten. In verfilmingen van striphelden moesten deze personages dan ook opnieuw worden geïntroduceerd en uitgelegd, omdat de groep striplezers veel te klein is om een grote Hollywoodfilm rendabel te maken. Toen de eerste X-Men-film in 2000 verscheen, moesten alle personages dan ook worden voorgesteld aan een publiek dat meer dan drie decennia aan continuity had gemist, terwijl de film tegelijkertijd natuurlijk ook de echte fans moest blijven aanspreken.



Maar veertien jaar en vijf X-Men-films later heeft de filmreeks inmiddels zijn eigen complexe continuity opgebouwd die het nieuwe kijkers misschien toch ook wel moeilijk kan maken. Soms wordt in zo'n situatie gekozen voor een reboot: een volledig nieuwe start die de superheld als het ware opnieuw uitvindt, zoals kort geleden nog met Spider-Man gebeurde. Maar X-Men: Days of Future Past heeft meer weg van wat in de stripboekwereld een retcon wordt genoemd: een afkorting die staat voor retroactive continuity, waarbij eerdere gebeurtenissen met terugwerkende kracht worden herschikt en gesimplificeerd.

De nieuwste X-Men-fllm heeft de meest complexe plot, met het grootste aantal verschillende personages, van alle superheldenfilms tot nu toe. Sommige karakters zijn inmiddels door verschillende acteurs gespeeld en deze zien we hierin naast elkaar verschijnen - zoals Magneto, die op verschillende leeftijden verschijnt in de gedaantes van Ian McKellen en Michael Fassbender. Door een personage terug in de tijd te sturen wordt het in deze film mogelijk om gebeurtenissen uit de eerdere films niet alleen aan elkaar te koppelen, maar vooral om de opgebouwde continuity uiteindelijk ook ongedaan te maken. Daarmee is de franchise aan het eind van de film weer teruggebracht tot een overzichtelijk geheel en kan het onvermijdelijke vervolg weer een stuk toegankelijker worden gemaakt.