Op z’n Duits | Je kunt nooit weten waarom je verlaten bent
Naar mijn bescheiden mening is het alledaags leven beter te bevatten als je elke aflevering van Friends meermaals hebt gezien. Van de herkenbaarheid van zieke Monica die snotterend Chandler probeert te verleiden tot het levensinzicht dat je vrouw wellicht lesbisch is als je als man tijdens een trio niet meedoet. Maar zulke series liegen ons ook voor. Closure bestaat niet.
Hoe onzinnig het ook is om je te spiegelen aan zes witte, enigszins racistische en homofobe twintigers in veel te grote huizen, zijn het nou eenmaal twintigers en de levensproblemen van twintigers lijken op elkaar. Zo geeft de relatie van Rachel en Ross aanleiding voor heel veel vergelijkingen, als ware zij je eigen friends. Er is natuurlijk de eeuwige vraag of je seks met een ander mag hebben terwijl je on a break bent (ja), maar intrigerender vind ik de closure-leugen.
Closure is ‘whatever it takes so that you can finally say to him, “I‘m over you”’, leren we in aflevering S02E07 (‘The One Where Ross Finds Out’). Rachel heeft een date met een random gast, Michael, en ze blijft maar praten over Ross die net na hun relatie een nieuwe chick datet met wie hij nu al een kat wil nemen. Half dronken realiseert ze zich dat en ze vraagt Michael waarom ze maar niet over Ross heen kan komen. Zijn antwoord is, om een lang verhaal kort te maken, gebrek aan closure.
Je moet het verwerkingsproces afsluiten. Het is wijze raad die men menigmaal geeft aan verdrietige verlatenen. Dat kan pas, volgens wat daadwerkelijk psychologische leer blijkt te zijn, als je weet waarom het uit is gegaan. Daardoor voel je geen pijn meer en kan je verder met je leven (zie ook de populairwetenschappelijke sites Psychology Today en The Conversation).
Dat klinkt geweldig, maar waarom een relatie uitgaat is vaak onkenbaar. Soms wil je de ander niet meer spreken, of zij jou niet meer. Degene die niet meer verder wil heeft bovendien gelukkig doorgaans wel nagedacht waarom dat is, maar die redenen zijn soms te lullig om te delen (‘ik ben op je uitgekeken’) of het is simpelweg zo’n combinatie van factoren dat er geen eenduidig verhaal te vertellen valt.
Zelfs wanneer er een ander in het spel is, blijkt het meer ambigu dan je denkt. Van relatietherapeut Esther Perel leren we dat vreemdgaan vaak een identiteitscrisis is. De overspelige echtgenoot is zichzelf kwijt en herkent een nieuwe of verloren versie van zichzelf in of dankzij de affaire.
Je kunt prima zaken achter je laten zonder te weten wat er nou precies is gebeurd. Al dat advies om closure te zoeken werkt alleen maar averechts. Niet alleen omdat het niet bestaat, maar ook om dat je helemaal geen haast hoeft te maken met het verwerkingsproces. De vijf stadia van rouw zijn wetenschappelijk achterhaald, en geven bovendien de rouwende het gevoel dat hij door moet. Soms is het juist beter even stil te staan, alleen te zijn met je verdriet en lief te zijn voor je gevoelens – hoe mistroostig die ook zijn.
Tijdens haar date leent Rachel, inmiddels lam, een mobiele telefoon om Ross te vertellen dat ze echt blij voor hem is en dat hij zijn kat Michael moet noemen (zie hier het clipje). Omdat timing alles is, is Ross natuurlijk niet thuis. Hoewel Rachel dat probeert te verhinderen, hoort hij het bericht op zijn antwoordapparaat. Hij realiseert zich dat Rachel nog steeds gevoelens voor hem heeft en de aflevering eindigt met een innige kus. Ik zei toch, closure bestaat niet. Ook niet in Friends.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
