Op z’n Duits | Impact van wetenschap moet je niet willen meten
‘Ik zou zo graag impact hebben,’ verzucht de vriend die een populaire podcast maakt. Hij wil verandering teweegbrengen. Zo’n publicatie die golven in de vijver maakt. Mensen anders laat nadenken, die misschien wel tot Kamervragen leidt. Dat zou natuurlijk geweldig zijn en het is hem gegund, maar impact gaat net als wetenschap met hele kleine stapjes.
De wetenschap ziet maar zelden een doorbraak, en zelfs als er eentje is, is die het resultaat van de noeste arbeid van meerdere mensen over een langere periode. Iedere studie is een klein steentje, en zo bouwen we samen muren van kennis. De impact van onderzoek is notoir lastig te beoordelen. Er bestaat zoiets als een impactfactor, maar dat is een maat voor hoe vaak een artikel geciteerd wordt en die zegt dus eigenlijk iets over bereik.
De twee worden voortdurend met elkaar verward, omdat bereik zo makkelijk te meten is. Het verschil leerde ik van Teun van de Keuken. Hij maakte ooit het programma De Slag om Brussel dat wel veel impact had – de zojuist genoemde Kamervragen – maar te weinig bereik, en daarom moest het van de zender. ‘Managementporno’ is het woord dat contentstrateeg Gonnie Spijkstra hiervoor gebruikt, jagen op views omdat ‘er geen betere maatstaf is voor succes’.
Spijkstra zocht naar een manier om kwaliteit te meten, bijvoorbeeld door lezers te vragen hoe onmisbaar zij een artikel vinden. Maar onmisbaarheid staat los van effectiviteit. Ik kan een geweldig stuk schrijven over singles & de avondklok dat tot heel veel dankbare en instemmende reacties leidt, maar als het kabinet singles blijft negeren zit de impact ergens tussen nul en nihil.
Aan de andere kant, deze week zag ik een verklaring die ik in dat stuk aandroeg, namelijk dat alleenstaanden geen lobby hebben, terugkomen in NRC. Het slaat dus aan. Als dit op meerdere plekken herhaald wordt, kan het zomaar eens zijn dat er voldoende druk ontstaat op het kabinet om wel naar mij, ik bedoel ons, te luisteren.
Ander voorbeeld. Iedere wetenschapper klaagt graag over hoe leken omgaan met zijn vakgebied. Dat is reuzegezellig, maar als je er iets aan wilt veranderen moet je actie ondernemen. Een groepje politicologen richtte in 2013 Stuk Rood Vlees op, een blog (en later ook podcast) specifiek bedoeld als ‘tegenwicht tegen vluchtige meningen en ongefundeerde analyses’. Ze schrijven: ‘Er zijn veel politieke discussies op televisie, veel opiniestukken en columns over politiek in kranten, tijdschriften en op websites, maar empirisch onderbouwde analyses van het politieke proces zijn schaars.’
Dat is niet langer het geval. Deze politicologen hebben hun onderzoek zo goed gevaloriseerd dat we hun empirische ontledingen terugzien in de media. Nog nooit las ik voor een verkiezing zoveel gedegen duiding van kiesgedrag. Eerder dwongen ze al kranten beter over peilingen te rapporteren, simpelweg door zelf het goede voorbeeld te geven. Dát is wat impact is. Zulke invloed is wel vast te stellen, maar niet te meten. Je kunt ook niet zeggen welke blogpost of welke podcastaflevering nou de doorslag gaf.
Ik ben reuzetrots op de politicologen. Ze zijn mijn favoriete voorbeeld in mijn workshops wetenschapscommunicatie precies omdat hun impact zo groot is, met een (waarschijnlijk) klein bereik. Zolang je maar de juiste mensen raakt, doen clicks en views er niet zoveel toe. Bovendien moet je soms geduld hebben. Zaadjes moet je eerst planten voordat ze kunnen kiemen.
Bereik is belangrijk voor managers, die artikelen of televisieprogramma’s of reclamecampagnes willen vergelijken om uiteindelijk vooral hun personeel op een scorebord tegen elkaar af te zetten. Het is een lege maat van relevantie. Ook impact willen meten is een zinloze weg, precies omdat invloed stapsgewijs komt. Dat betekent niet dat je impact niet zou moeten nastreven. Dat is overigens heel makkelijk, je kunt direct beginnen. Start een blog, neem een podcast, laat je stem horen en verander de wereld.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
