Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Frank Jansen (cc, via Wikimedia Commons)
opinie

Op z’n Duits | Verdwenen basisbeursmiljoenen mogen niet in de vergetelheid verdwijnen

Linda Duits,
19 februari 2021 - 07:05

De coronaperiode is één grote take-out-the-trash-day. Het maakt niet uit wat voor slecht nieuws er naar buiten komt, covid-19 begraaft alles. Deze maand onthulde Folia na langdurig en degelijk journalistiek onderzoek dat de honderden miljoenen van de afschaffing van de basisbeurs verdampten. Geen haan kraait naar dit grote onderwijsschandaal.

Het publiek is als een kat en een laser: we laten ons afleiden en leiden. Gehypnotiseerd rennen we achter het rode vlekje aan, en hebben we geen enkel oog voor wat er nog meer in de kamer gebeurt. Sowieso vergeten we meteen waar we net waren.

 

Neem de toeslagenaffaire. Rutte wist die beerput lang gesloten te houden maar het deksel werd toch losgewrikt en zijn kabinet moest aftreden. Gelukkig kon hij verantwoording afwenden door een avondklok in te voeren. Okay, misschien is dat cynisch en heb ik te veel films gekeken, maar feit is dat niemand het meer over structureel racisme bij de overheid heeft. Ons gekissebis over spertijd en de onvermijdelijke rellen en rechtszaken komt Rutte net iets te goed uit.

‘Corona maakt het journalisten bijkans onmogelijk iets anders te agenderen’

Corona maakt het journalisten bijkans onmogelijk iets anders te agenderen. Maandenlang werkte Folia aan het onderzoek over de basisbeursmiljoenen. Ze vroegen financiering aan bij het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek voor deze megaklus: eindeloos beleidsdocumenten en financiële staatjes doorploegen. Ze werkten samen met andere redacties om hun waakhondfunctie te vervullen. De universitaire pers is er namelijk niet alleen voor juichberichten over pienter onderzoek, maar ook – juist, zou ik zeggen – om de wetenschappelijke sector kritisch te observeren en misstanden aan het licht te brengen.

 

Die misstanden zijn er. Keurig gedoseerd schotelt Folia ze ons voor. ‘Een slagveld’ schrijft Henk Strikkers in een kick-off stuk: ‘We zitten nu in het derde van zes jaren waarin de opbrengsten van het leenstelsel op deze manier worden verdeeld, en nog steeds heeft een op de vijf instellingen geen goedgekeurd plan. Gevolgen daarvan hebben universiteiten of hogescholen nog niet ondervonden: het geld werd steeds toch uitgekeerd, dit jaar met de coronacrisis als excuus.’

 

Schimmige beloftes, stijgende studentenaantallen en slappe knieën van de minister. Dat is nieuws, zou je denken. Net als de constatering dat afspraken over de voorinvesteringen bewust vaag werden gehouden, dat geld voor onderwijsverbetering werd uitgegeven aan een sporthal van 5 miljoen, en dat de studenten – om wie het uiteindelijk draait – bij de besteding buitenspel werden gezet.

 

Helaas. Geen enkele regionale of landelijke krant nam het nieuws over. Iedereen was even druk. Bovendien, wie moet je ter verantwoording roepen? Het kabinet is al demissionair, vanwege die toeslagenaffaire waar we het dus niet meer over hebben.

‘Schimmige beloftes, stijgende studentenaantallen en slappe knieën van de minister. Dat is nieuws, zou je denken, maar iedereen was even druk’

Terugkijken is saai, zeker als het over onderwijsfinanciering gaat. Verstandige partijen wisten toen ook al dat de afschaffing van de basisbeurs niet zou leiden tot kwaliteitsverbetering, natuurlijk was het een ordinaire bezuinigingsmaatregel. Dat dit nu boven water is gehaald is geen verrassing, dus in zekere zin is het helemaal geen nieuws.

 

De basisbeursmiljoenen zijn het niet het enige onderwerp dat ondergesneeuwd is door corona. Al in april 2020 maakte Haagse Zaken van NRC een aflevering over onderwerpen waar je niets meer van hoorde, maar die niet weg waren (en dat nog steeds niet zijn): Urgenda, stikstof, vliegveld Lelystad. De onderwijsfinanciering van gisteren is misschien saai om op terug te blikken en het lijkt onmogelijk om iemand erop af te rekenen, maar het is geen gesloten dossier. Sterker, de onderwijsfinanciering van morgen wordt ‘gewoon’ een groot thema tijdens de formatie.

 

De partij van de inmiddels demissionair minister van Onderwijs, de bewindspersoon die dus verantwoordelijk was voor de verdwijntruc, denkt dat we collectief Korsakov hebben en liegt vol overtuiging in hun verkiezingscampagne dat ze deze keer echt de Onderwijspartij worden die ze vorige keer ook beloofden. Een beetje journalist gebruikt dat als haakje om alsnog de berichtgeving van zijn universitaire collega’s over te nemen en de schuldigen het vuur aan de schenen te leggen. Als we de verdwenen basisbeursmiljoenen in de vergetelheid laten verdwijnen, geven we de volgende lichting bestuurders een mandaat om de volgende lichting studenten te beroven.