.jpg)
Op z’n Duits | De 21e eeuw begon met de Maagdenhuisbezetting
Die deur gaat echt niet open. Het is afgelopen, er gebeurt toch niets meer. Het is koud, de demonstratie is voorbij, ik ga lekker naar huis. Tien minuten later krijg ik een sms: ‘Zet AT5 aan! Ze zijn binnen!’
.jpg)
Deze week is het vijf jaar geleden, en ik kijk er sentimenteel op terug. Het was een ongekend opwindende periode en een tijd van ongewoon optimisme. Heel even was de verbeelding aan de macht, geloofden we in verandering. Het kon anders, het kon beter. Er werd niet alleen een deur van een bestuurscentrum ingetrapt, er werd een deuk in de macht geschopt.
In het gekraakte Spinhuis had ik de broeiende geest van protest al bespeurd. In het bezette Bungehuis was hij aangewassen en bij de demonstratie op woensdag 25 februari was de geur van verzet onmiskenbaar. Studenten en docenten waren boos. Boos over de bezuinigingen bij Geesteswetenschappen, boos over de aankondigde bètafusie, boos over de werkdruk, boos over het gebrek aan inspraak en woedend dat het CvB de ME had ingezet tegen haar eigen studenten.
We liepen scanderend door de stad in een stoet die veel langer was dan ik ooit had durven dromen. Het Spui stroomde vol. De sfeer was vriendelijk maar verbeten. Toen het officieel afgelopen was, bleven we hangen en haalden nog een patatje. Wat nu?
Ik denk dat het cynisme was dat me naar huis dreef. Want wanneer was er nou echt opstand? In 2012 had ik in De Balie een column uitgesproken met als titel ‘Generatie IK en de revolutie horen niet bij elkaar’. Ik hekelde het gebrek aan jeugdige actiebereidheid en probeerde het publiek op te jutten. Time had kort daarvoor ‘the protester’ uitgeroepen tot persoon van het jaar. Tijdens de Arabische Lente en Occupy waren grote groepen mensen, met name jongeren, de straat op gegaan. Niks geen clicktivism, heuse oproer. Amsterdam was daar doorheen geslapen en dat terwijl er zo veel was om boos over te zijn, zoals jeugdwerkeloosheid. Mijn column viel lauwtjes.
Maar in februari 2015 was alles anders. De deur was open.
Ik wilde geen tv kijken, ik wilde erbij zijn. Dus racete ik terug naar het Spui. Voor de ingang trof ik een vertwijfelde collega. Moest hij als hoogleraar nou wel of niet naar binnen? Het was onduidelijk wat er gebeurd was, wat er gebeurde en wat er zou gaan gebeuren. Het werd een legendarische avond, van gezellige chaos en vastberaden gemeenschap.
Ik herinner me nog dat ik een ijzige wind voelde toen Louise Gunning naar binnen stormde. Haar ‘Don’t you want a dialogue?’ was een instant klassieker, om toe te voegen aan andere blunderuitspraken als ‘kleine groep’. Half verscholen achter burgemeester Van der Laan sommeerde ze iedereen te vertrekken uit wat zij ‘our Maagdenhuis’ noemde. Geen grotere illustratie van de kloof tussen bestuurder en bestuurden was denkbaar. AF-TRE-DEN, was het antwoord.
Tot half 2 bleef ik, toen moest ik echt slapen. Ik schreef in die tijd columns voor ThePostOnline en donderdag was mijn dag. ‘De bezettingen aan de UvA zijn elementair, legitiem en noodzakelijk,’ betoogde ik. Het protest had mijn volledige steun en ik was dan ook zeer vereerd toen ik gevraagd werd die donderdag een college te geven in de centrale hal. Op zaterdag kwamen we daar als docenten voor het eerst bijeen als ReThink UvA.
Het waren rare, mooie, gekke, onstuimige en vooral unieke weken. Ik bezocht het Maagdenhuis zoveel mogelijk, en verdedigde de goede zaak voor de pers en in columns. Om mijn tweets werd ik door het CvB op het matje geroepen en toen er na 46 dagen ‘ontruimd’ werd, keek ik met tranen in mijn ogen toe hoe politie te paard inreed op mijn studenten.
Mijn herinneringen zijn vervaagd en hebben plaatsgemaakt voor nostalgie. Ik heb heimwee naar een tijd die vrijwel direct na de ontruiming al als vervlogen voelde. Deze week wordt er volop teruggeblikt. Wat heeft het nou allemaal opgeleverd, is dan de vraag. Wat is er terechtgekomen van het 10 punten plan, hoe staat het er nu voor? Zo werken media nou eenmaal. Ik laat die evaluatie aan anderen. Historische impact gaat niet over bureaucratische kwesties, maar over de erfenis.
Studenten ondervonden aan den lijve dat de politie er is om de belangen van bedrijven en de staat te beschermen. Maar studenten ervoeren ook dat je je niet aan de regels hóeft te houden. Dat je zaken kunt afdwingen en dat verzet zin heeft – al is het maar voor even. Met het Maagdenhuis deden studenten en docenten actie-ervaring op en inspireerden zij anderen. En dat klinkt door. Sindsdien gaan brede coalities in Nederland de straat op. Leerlingen staken, feministen marcheren. Bij de Ware Opening van WOinActie afgelopen september waren ook collega’s die zich ooit fel uitspraken tegen het Maagdenhuisprotest.
Op die koude februari-avond vijf jaar geleden zag ik hoe de 21ste eeuw ook in Nederland begon. Dat wist ik toen nog niet en dat kan ik natuurlijk helemaal niet zo zeggen, maar zo voelt het wel. De deur ging open en sindsdien is de geest onomkeerbaar uit de fles.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
