‘Pas het curriculum bij economie aan de werkelijkheid aan’
Als een economische theorie niet meer strookt met empirische bewijzen en domweg niet meer overeenkomt met de werkelijkheid, schrap hem dan uit het curriculum en de studieboeken. Dit betogen studenten Kristyan Georgiev en Marc Beckmann van studentennetwerk Rethinking Economics.
Twee weken geleden zat ik te blokken voor het tentamen van het vak Money & Banking. Ik had uitgekeken naar dit vak, omdat het beloofde over de echte wereld te gaan. Het zou gebeurtenissen zoals de financiële crisis in 2007 en 2009 inzichtelijk maken.
Nu mogelijk een nieuwe financiële crisis op de loer ligt, en de Europese Centrale Bank ongekende aantallen activa koopt, leek het me ook een bijzonder actueel thema. Tot mijn verbazing bleek dat de modellen die we in dit vak leren volgens veel centrale bankiers niet stroken met hoe het bankwezen in de praktijk werkt.
De bank als tussenpersoon
Die modellen zijn gebaseerd op de notie van ‘uitleenbare fondsen’ en de ‘money-multiplier’. Die leggen uit dat de commerciële banken opereren als tussenpersonen, die alleen bestaand geld in het systeem rondpompen, zoals smeermiddel in een machine.
Ze nemen deposito’s aan van spaarders en lenen die weer uit aan leners, maar houden daarbij een klein reservebedrag aan dat door de centrale bank wordt bepaald. Volgens deze logica kan de centrale bank de hoeveelheid geld in omloop beheersen door het bedrag aan reserves dat banken moeten aanhouden aan te passen.
Onderzoek van de Bank of England, de Duitse Bundesbank, talloze andere centrale banken en academici toont echter aan dat banken niet worden beperkt door de reserves die zij moeten aanhouden van centrale banken. In werkelijkheid kunnen banken eenvoudigweg geld creëren ‘met een pennenstreek’ (of beter gezegd: met een tikje op het toetsenbord), telkens wanneer ze nieuwe leningen goedkeuren. Dit inzicht werd bevestigd door de financiële crisis in 2007 en 2008.
De bank als geldschepper
Degenen die de financiële crisis konden voorspellen, waren het er over eens dat commerciële banken geld creëren door leningen te verstrekken aan kredietnemers. Dit maakte de gigantische toename van schulden in de particuliere sector mogelijk, en werkte de financiële instabiliteit vóór de crisis in de hand. Degenen die de banken als louter tussenpersonen beschouwden, zagen de crisis meestal niet aankomen.
Waarom gebruiken we nog steeds studieboeken waarin deze theorieën een prominente plek hebben, ondanks de overvloed aan empirisch bewijs tegen de uitleenbare fondsen en de ‘money multiplier-modellen? Deze week hebben leden van het studentennetwerk Rethinking Economics en 57 prominente economen een open brief ondertekend waarin zij de hoogleraren economie oproepen om hun onderwijs over geld en bankieren te heroverwegen, in het licht van de empirische bewijzen tegen deze theorieën.
Echte wereld
Zij stellen dat als een theorie wordt ontkracht, die eenvoudigweg niet meer zou moeten worden onderwezen. Of dat die op zijn minst op hetzelfde niveau zou moeten worden vergeleken met de nieuwe theorie – die het werkelijke functioneren van banken verklaart. De redenering hierachter is heel eenvoudig: als ons begrip van de manier waarop geld wordt gecreëerd en hoe banken werken verandert, moet ook het economisch onderwijs veranderen.
Als studenten vertrouwen we er allemaal op dat ons onderwijs in overeenstemming is met de echte wereld, en dat onze cursussen ons de middelen geven om de wereld om ons heen te kunnen begrijpen. We rekenen erop dat onze curricula zijn gebaseerd op de best beschikbare wetenschap. Wanneer theorieën zo twijfelachtig blijken te zijn, is het de hoogste tijd voor een update, zowel van onze leerboeken als van onze lessen.
De wereld van geld en bankieren is namelijk te belangrijk om zomaar over te laten aan de traditionele studieboeken economie.
Marc Beckmann studeert Politics, Psychology, Law & Economics (PPLE) aan de UvA en is voorzitter van platform Rethinking Economics. Kristyan Georgiev studeert Economics & Business Economics aan de UvA.
