Op z'n Duits | ‘Ik schaam me voor de bezuinigingen’
Stel, je werkt als broodmaker voor een grote broodfabriek. Op een dag beslist de baas dat je hetzelfde brood moet gaan bakken voor minder geld. Je kunt niks anders doen dan het brood wat kleiner maken of te beknibbelen op de kwaliteit van de ingrediënten. Waarschijnlijk merkt de klant er niets van, iedereen blij.
Maar wat nou als je veel eergevoel hebt als broodmaker? Als je je klanten het allerbeste wil geven, omdat je denkt dat de samenleving beter af is als iedereen goed brood eet? Dan sta je wat vroeger op en je werkt wat langer door. Je levert hetzelfde brood voor een lagere kostprijs, omdat je onbetaalde overuren draait.
Dit is wat docenten in het hoger onderwijs de afgelopen jaren steevast hebben gedaan bij iedere bezuiningingsronde. Het ministerie of CvB vraagt, wij draaien. Maar bij de laatste slag aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen vonden de onderwijsmanagers het genoeg. Docenten werden expliciet geïnstrueerd hun cursussen te verkorten in plaats van zichzelf verder te belasten. Als het voor minder moet, moet het brood kleiner en de grondstoffen goedkoper.
Vertel je dan aan je klanten wat er is gebeurd? Vertel je dat het brood vorig jaar veel dikker was en veel lekkerder voor dezelfde prijs? Die vragen spoken al de hele week door mijn hoofd.
Een jaar heb ik geen lesgegeven aan de FMG en in dat jaar zijn er flinke bezuinigingen doorgevoerd. Het vak dat ik meermaals gaf en waar ik nu weer op ben terugkeerd, is uitgekleed. De werkgroepen die eerder werden gegeven door de (gepromoveerde) hoorcollegedocenten, worden nu verzorgd door juniordocenten. In plaats van vijftien inhoudelijke weken zijn er nu nog maar elf. Dat is zo besloten van hogerhand. Terecht, maar toch. Ik merk dat ik me schaam.
Dit zijn niet mijn bezuinigingen: ik heb niet op een politieke partij gestemd die hierachter zit en ik doe aan zo’n beetje alle demonstraties voor beter onderwijs mee. Het is niet mijn schuld en toch voel ik schroom. Daarom wil ik het liever niet vertellen aan de studenten. Ik vind het gênant dat het zo gaat. Ik wil dat de studenten weten hoe het zit, maar tegelijkertijd wil ik niet dat zij zich gekort voelen.
De vergelijking met het brood gaat natuurlijk mank. Als docenten verkopen we geen product, althans, dat is vooralsnog niet de bedoeling. We zijn begeleiders in een leerproces. En hoewel je kwantitatief kunt vaststellen dat er in een cursus minder kennis is overgedragen (want de studenten lazen minder teksten en volgden minder colleges), is het moeilijker te bepalen dat ze ook kwalitatief minder academische vaardigheden op hebben gedaan. In onderwijsvrije weken hebben ze misschien wel meer nagedacht over de stof die ze aangeboden hebben gekregen.
En dat nadenken, daar draait het natuurlijk allemaal om. Gisteren luisterde ik een geweldige gesproken column van Pieter Derks over klimaatspijbelaars. Hij bespot de rechtse stemmen die suggeren dat deze leerlingen gemanipuleerd zijn met klimaatpropaganda. Dankzij het lerarentekort is er namelijk niemand meer om de leerlingen te indoctrineren! ‘En dus hebben ze tussenuren of hele dagen vrij, en dan gaan ze zelf nadenken en dan krijg je dit soort verschijnselen,’ schertst hij.
Te lang hebben we als docenten mooi weer gespeeld. We hebben de klappen van de baas opgevangen en onze blauwe plekken verhuld. We zouden er goed aan doen iets meer naar de jeugd te kijken. De klimaatspijbelaars stonden gisteren op het Malieveld om te eisen dat de politiek meer ambitie toont voor het klimaat. Als docenten moeten we daar op 15 maart staan om hetzelfde te eisen, maar dan voor het onderwijs. Er was namelijk altijd nog een derde optie in het broodbakscenario: verzet tegen de baas, weigeren in zijn plannen mee te gaan. Staakt staakt staakt!
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
