Op z'n Duits | Afschuifschuld
Geldzorgen zijn kut, vooral als je er weinig aan kunt doen. Je ligt er ‘s nachts wakker van, waardoor je overdag slechter presteert en de volgende nacht nog meer piekert. Het leenstelsel is bron van zulke kopzorgen. Het is een bijna onontkoombare realiteit voor studenten. Je kop in het zand steken is misschien de beste coping-strategie. Niet aan denken, dan heb je er ook geen stress van.
Studenten die lenen ervaren meer druk dan studenten die niet lenen, zo bleek deze week uit een onderzoek in opdracht van het ISO. Het is aardig om een onderbouwing te zien van iets dat iedereen al weet en al voor invoering van het leenstelsel zag aankomen.
Zo niet minister Van Engelshoven. In reactie op het onderzoek verkondigt zij in het AD dat stress van studenten ‘niet aan een oorzaak is toe te schrijven’, maar een ‘opeenstapeling van factoren’ is. Net als andere voorstanders van het leenstelsel blijft ze het belachelijke mantra herhalen dat ‘vanwege sociale terugbetaalvoorwaarden het hebben van een studielening geen bron van zorg hoeft te zijn’.
Het is van de zotte dat zo’n boodschap verkondigd wordt door een minister die educatie in haar portefeuille heeft. In de rest van de maatschappij wordt ons immers geleerd dat geld lenen geld kost. Toch vonden deze regering en voorgaande kabinetten het een goed idee om jonge mensen met een torenhoge schuld op te zadelen onder het mom van ‘nu lenen is leuk voor later’.
Sociale media
Van Engelshoven wuift het ISO-onderzoek en common sense weg. Ze weet de werkelijke schuldige. Studenten zijn volgens haar gestrest dankzij sociale media! Het maakt niet uit dat je later geen hypotheek kunt krijgen, nee, studenten liggen wakker van de timeline van anderen. Niet DUO maar FOMO.
Het klonk me bekend in de oren. Vorig jaar kwam het RIVM met onderzoek waarin het beweerde dat sociale media ervoor zorgen dat de mentale druk op jongeren toeneemt. Ik schreef daar toen een column over, waarin ik stelde dat hun argumentatie extreem wankel was. NRC deed een factcheck en oordeelde dat de berichtgeving ongefundeerd was.
Het onderzoek van het Rijksinstituut blijkt een nulmeting te zijn geweest, in opdracht van de ministeries van Onderwijs en Volksgezondheid. Het loopt namelijk nog. Van Engelshoven zegt in hetzelfde AD-bericht dat ze eerst dit onderzoek wil afwachten voordat ze nader ingaat op de relatie tussen het leenstelsel en stress onder studenten.
Het is daarbij saillant dat het ISO al maanden lobbyt bij het ministerie om het leenstelsel mee te nemen in de vragenlijst van het RIVM. Tevergeefs. Hoe de minister van Onderwijs, Cultuur & Wetenschap later in wil gaan op een relatie die ze nu niet laat onderzoeken, is vooralsnog een raadsel.
Het is duidelijk wat hier aan de hand is. Van Engelshoven heeft onderzoek verordend dat haar vrijwaart van ministeriële verantwoordelijkheid. Schuif het lekker op de sociale media - Instagram is bah, Facebook is sowieso slecht – en steek je kop in het zand. De minister voelt zich misschien niet schuldig, maar ze is het wel.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
