Met zijn jeans, hoodie en gympies viel hij wellicht wat uit de toon, tussen de strakke pakken op HvA-locatie Fraijlemaborg. Maar naar het verhaal van Joris Luyendijk werd met grote aandacht geluisterd. Vanmiddag sprak de journalist voor een volle zaal studenten en docenten van Domein Economie en Management.
Luyendijk was uitgenodigd door de minor beleggen en het kenniscentrum CAREM, om te komen vertellen over zijn recent verschenen boek Dit kan niet waar zijn. Dat boek is een bundeling van de columns die Luyendijk eerder voor the Guardian schreef over de mores in de financiële sector in Londen. ‘Eigenlijk zijn jullie niet eens mijn beoogd lezerspubliek,’ vertelde Luyendijk bij aanvang. ‘Jullie doen een economische studie. Ik wilde dat ook leken begrijpen wat hier aan de hand is.’ Hij oefende daarom op zijn kleine neefje van zeven om uit te leggen hoe perverse prikkels werken. Ook die begreep uiteindelijk hoe je met beloningen immoreel gedrag kunt stimuleren.
'Waarom ben ik dit ooit gaan doen?'
Luyendijk hield het kort, om veel tijd voor vragen over te houden. Zijn verhaal over tachtigurige werkweken, de voortdurende dreiging ontslagen te worden en de tot zielige hoopjes verworden ex-bankiers was niettemin ontluisterend. Hij richtte zich rechtstreeks tot de DEM-studenten. ‘Sommigen van jullie willen niets liever dan in deze sector op deze posities terecht komen. Ik kan jullie niet genoeg waarschuwen. Alle mensen die ik heb gesproken zeiden hetzelfde: waarom ben ik dit ooit gaan doen?’
‘Is het niet mogelijk daar eerst binnen te lopen, en dan iets echt leuks te gaan doen?’ werd nog hoopvol vanuit de zaalgevraagd. Luyendijk toonde zich genadeloos. ‘Weet je dat iedereen die ik sprak dat voornemen had?’ repliceerde hij. ‘Het is een illusie om je dromen niet na te gaan jagen, om eerst geld te verdienen in deze sector. Als het je al lukt er weer uit te breken, is het vaak te laat nog iets anders te gaan doen.’
Geen quick-fix
Luyendijk vertelde een duidelijke missie te hebben: hoe meer mensen hierover horen, hoe breder het draagvlak wordt voor verandering van wetten en regels. ‘Dit kunnen we niet met een quick-fix oplossen. Hier moeten we met de hele samenleving over nadenken, zodat de democratie echt zijn werk kan doen.’ De paar aanwezige cynici stelde hij het voorbeeld van de afschaffing van de slavernij en de vrouwenemancipatie. ‘Dat leek ook onmogelijk. Dat je nog niet alle antwoorden hebt is geen reden om geen stappen te zetten.' Ook voor de docenten had hij een boodschap. ‘Beschouw het als een service aan je studenten om eerlijk te zijn over dit vak en de schade die je er kunt oplopen.’
Luyendijk was uitgenodigd door de minor beleggen en het kenniscentrum CAREM, om te komen vertellen over zijn recent verschenen boek Dit kan niet waar zijn. Dat boek is een bundeling van de columns die Luyendijk eerder voor the Guardian schreef over de mores in de financiële sector in Londen. ‘Eigenlijk zijn jullie niet eens mijn beoogd lezerspubliek,’ vertelde Luyendijk bij aanvang. ‘Jullie doen een economische studie. Ik wilde dat ook leken begrijpen wat hier aan de hand is.’ Hij oefende daarom op zijn kleine neefje van zeven om uit te leggen hoe perverse prikkels werken. Ook die begreep uiteindelijk hoe je met beloningen immoreel gedrag kunt stimuleren.
'Waarom ben ik dit ooit gaan doen?'
Luyendijk hield het kort, om veel tijd voor vragen over te houden. Zijn verhaal over tachtigurige werkweken, de voortdurende dreiging ontslagen te worden en de tot zielige hoopjes verworden ex-bankiers was niettemin ontluisterend. Hij richtte zich rechtstreeks tot de DEM-studenten. ‘Sommigen van jullie willen niets liever dan in deze sector op deze posities terecht komen. Ik kan jullie niet genoeg waarschuwen. Alle mensen die ik heb gesproken zeiden hetzelfde: waarom ben ik dit ooit gaan doen?’
‘Is het niet mogelijk daar eerst binnen te lopen, en dan iets echt leuks te gaan doen?’ werd nog hoopvol vanuit de zaalgevraagd. Luyendijk toonde zich genadeloos. ‘Weet je dat iedereen die ik sprak dat voornemen had?’ repliceerde hij. ‘Het is een illusie om je dromen niet na te gaan jagen, om eerst geld te verdienen in deze sector. Als het je al lukt er weer uit te breken, is het vaak te laat nog iets anders te gaan doen.’
Geen quick-fix
Luyendijk vertelde een duidelijke missie te hebben: hoe meer mensen hierover horen, hoe breder het draagvlak wordt voor verandering van wetten en regels. ‘Dit kunnen we niet met een quick-fix oplossen. Hier moeten we met de hele samenleving over nadenken, zodat de democratie echt zijn werk kan doen.’ De paar aanwezige cynici stelde hij het voorbeeld van de afschaffing van de slavernij en de vrouwenemancipatie. ‘Dat leek ook onmogelijk. Dat je nog niet alle antwoorden hebt is geen reden om geen stappen te zetten.' Ook voor de docenten had hij een boodschap. ‘Beschouw het als een service aan je studenten om eerlijk te zijn over dit vak en de schade die je er kunt oplopen.’
