Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Niet onze online identiteit, onze Facebook-persoonlijkheid of ons 'robotbrein' geeft ons als mens een goed karakter of succes. Pas wie in de tastbare wereld een goed karakter heeft, met goed ontwikkelde kennis blijkt een succesvol, gelukkig mens te worden. Het ontwikkelen van een goed karakter mét kennis is daarbij uiteindelijk van de grootste waarde voor het individu.

Dat betoogde Sywert van Lienden (UvA-student politicologie, rechten en Europese studies, oprichter van de politieke beweging G500) vanmiddag in de Aula van de Universiteit van Amsterdam. Van Lienden hield daar de Kohnstammlezing, die jaarlijks wordt georganiseerd door het Samenwerkingsverband Onderwijs en Opvoeding Amsterdam. Thema van dit jaar was 'Het karakter tussen personalities en robotbreinen'.

Hippieopvatting
Volgens Van Lienden leven we meer en meer in een samenleving van online personalities, meten we ons meerdere online identiteiten aan en plaatsen we onszelf steeds vaker buiten onszelf. Bovendien is het de laatste jaren eveneens een rage om ons gedrag te verklaren vanuit de prikkels vanuit ons brein. Per jaar publiceert de wetenschap volgens hem meer dan 100.000 onderzoeksartikelen over de werking van onze grijze cellen. 'Wij zijn ons brein, en een vrije wil is een jaren zestig hippieopvatting. Toch blijft de werking van ons brein nog een groot raadsel.' Niet alleen de werking van onze hersenen blijft een mysterie, ook wat we ermee doen is vaak een raadsel volgens Van Lienden. Eén zekerheid is er wel: 'We zetten het in om nieuwe personalities te creëren.'

Kohnstammlezing-23-mrt-2013_3 Foto: Sandra Hazenberg

Mening- en karaktervorming zijn volgens Van Lienden daarom steeds vaker zaken die online plaatsvinden en steeds minder in de werkelijke wereld. Binnen alle sociale omgevingen gaat het veelal om de vraag wie je bent en wat je vindt. Maar deze vernauwing tot online identiteiten en het brein teruggebracht tot een chemisch proces, gaat volgens de spreker voorbij aan het zetten van vraagtekens bij het hebben van karakter en persoonlijkheid.

Hoopje genen
De toehoorders in de Aula van de Lutherse Kerk kregen daarna een aantal fundamentele vragen voorgeschoteld door de jonge spreker: wat is eigenlijk een karakter? En wat maakt iemand eigenlijk fundamenteel tot mens? Een beperkte vrije wil? Een hoopje genen, dat wij als mensen delen met chimpansees? Van Lienden: 'Aristoteles deed in de Ethica al onderzoek naar de verklaring van een succesvol mens vanuit karakter en kennis. Ook in later onderzoek blijken er een aantal tijdloze karaktereigenschappen die als "goed" gezien worden onderscheiden. Denk dan aan moed, liefde, humor, doorzettingsvermogen en sociale intelligentie.'

Van Lienden illustreert zijn betoog met een aantal wetenschappelijke onderzoeken naar karakter, wilskracht en brein. Zo haalt hij het beroemd geworden 'Marshmellow-experiment' van wetenschapper Walter Mischel aan, waarbij vierjarigen het snoepje op tafel voor zich zien liggen. 'Wilskracht en controle van het karakter lijken dus mogelijk,' aldus de student.

Mopperkontenland
Daarnaast zoomde hij in op het gegeven dat belangrijke waarden weinig te maken hebben met de moralistische agenda: 'Het gaat er niet om aan groepsnormen te voldoen die de eigen vrijheid inperken. Helaas is de discussie over moraal vaak gericht op wat een groepsnorm is, op wat wel en niet mag. Het lijkt erop dat karakter steeds minder telt en we klagen er massaal over. Het lijkt alsof we leven in een mopperkontenland.'

Maar volgens hem telt karakter wel degelijk: niet via de robotbreinbenadering, die leidt er immers toe dat we veel te deterministisch kijken naar een karakter. Ook niet via de personalities-cultuur, waarin de maakbaarheid en inwisselbaarheid van het karakter te veel wordt overschat. Maar via het actief, al lerende en doende, ontwikkelen en verbeteren van je karakter. Want, meent Van Lienden, pas dan ontwikkelen mensen zelfvertrouwen en verantwoordelijkheidsgevoel. 'Met het halen van een toets ben je er niet als je niet compleet bent als karakter. Enkel Facebook-berichten liken helpt niet bij het ontwikkelen van leukere vrienden. Neurobrein of personality: met een goed karakter kom je er wel,' sloot hij de veertiende Kohnstammlezing gloedvol af.

Meer foto's van de Kohnstammlezing op onze Facebook-pagina.
Lees meer over