Oud-vicepresident van gerechtshof (74) haalt ILO-diploma: ‘Lesgeven geeft voldoening’
De 74-jarige Herman Hermans, oud-vicepresident van het Gerechtshof in Leeuwarden en Amsterdam, behaalde donderdag zijn diploma aan de Interfacultaire Lerarenopleiding (ILO) en doceert wekelijks nog drie dagen op een Fries gymnasium. ‘Toen ik afscheid moest nemen van Homerus, heb ik dat oprecht als verdrietig ervaren.’
U koos na uw zeventigste nog voor een lerarenopleiding klassieke talen. Waarom?
‘Ik heb een carrière als jurist en rechter gehad, maar talen hebben me altijd getrokken. Ik heb na mijn pensioen Klassieke Talen gestudeerd en ben daarop gepromoveerd aan de Universiteit van Oxford. Na afloop dacht ik: ik wil deze kennis overdragen aan anderen, dus lag het voor de hand een lerarenopleiding te doen. Ik heb altijd de neiging om te studeren, ik vind het een avontuur om me nieuwe onderwerpen eigen te maken. Zo ben ik ook Italiaans gaan studeren met de gedachte dat ik me in Italië dan wat beter kon uitdrukken, en dat mondde uit in een hele studie die ik in Groningen heb afgerond. Het is ook een beetje een hobby. Ik zou nu nog wel geschiedenis, filosofie of theologie willen studeren. Qua geheugen gaat het redelijk goed, ik merk nog geen sterke achteruitgang, misschien omdat ik het nu routine is. Mijn geestelijke en lichamelijke toestand laat het toe. Dat geluk heeft niet iedereen.’
Wat grijpt u het meest aan de klassieke talen?
‘De poëzie. Dit klinkt misschien hoogdravend, maar als jongen voelde ik bij de teksten van Homerus [Griekse dichter die onder andere de Ilias en de Odyssee schreef, red.] al hoeveel diepte daarin ligt. Het zijn natuurlijk mooie klanken, een mooi ritme, maar de betekenis is blijven hangen. De beschrijving van menselijke lotgevallen, de bespiegelingen over wat mensen overkomt in een leven, dat wat ze toeschrijven aan invloeden van buitenaf, of aan het noodlot. Het zijn dingen waarmee elk mens in een leven te maken krijgt. Toen ik daar na mijn eigen gymnasiumtijd afscheid van moet nemen, heb ik dat oprecht als verdrietig ervaren.’
Lukt het om die diepere laag aan leerlingen over te brengen?
‘Ik heb nu eerste en tweede klassen, dan moet je de lat niet te hoog leggen. Maar ik probeer regelmatig iets ervan aan de orde te stellen, bijvoorbeeld in speciale opdrachten voor uitmuntende leerlingen. Caesar zegt bijvoorbeeld iets over volkeren die niet zoveel contact hebben met de buitenwereld, en daardoor niet aan “vervrouwelijking”, ofwel verwekelijking, blootstaan. Zij zijn nog heldhaftig en krijgshaftig. Die term “vervrouwelijking” is nu heel erg incorrect, het taalgebruik zegt iets over culturele opvattingen van die tijd. In zo’n tekst ligt een wereld op zichzelf besloten. Dat die aspecten blijven hangen, dat vind ik uiteindelijk belangrijker dan dat alle leerlingen de perfecte grammaticale constructies voor altijd onthouden.’
Wat vinden de scholieren eigenlijk van u als docent?
‘Ik krijg gelukkig alleen maar vriendelijke reacties: “als u dat leuk vindt, en u kunt dat goed, waarom ook niet?”’
1967-1972 Nederlands recht, UvA
1986-1986 Promotie rechtsgeleerdheid, UvA
1985-1993 Universitair hoofddocent, Tilburg Universiteit
1986-1993 Rechter, Arrondissementsrechtbank Arnhem
1993-2002 Vice-president Gerechtshof Amsterdam
2002-2013 Vice-president Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden
1998-1999 Propedeuse Italiaans, UvA
2004-2008 Bijzonder hoogleraar rechtspleging, Erasmus Universiteit Rotterdam
2009-2014 Bachelor en master Italiaans, Rijksuniversiteit Groningen
2014-2015 Master klassieke talen, Universiteit van Liverpool
2016-2020 Promotie klassieke talen, Universiteit van Oxford
2021-2023 Master ILO - Latijnse taal en cultuur, UvA
2022-nu Docent Latijnse taal en cultuur, Christelijk Gymnasium in Leeuwarden
In Frankrijk heeft de regering de pensioenleeftijd deze week onlangs verhoogd van 62 naar 64 jaar, met felle protesten en rellen tot gevolg. Ook in Nederland houden mensen graag vast aan de pensioenleeftijd – niet zonder reden.
‘Sommige mensen hebben inderdaad een beroep dat zo slopend is dat ze het niet kunnen voortzetten op latere leeftijd. Zware fysieke arbeid kun je op mijn leeftijd niet meer verrichten. Ik heb het als rechter ook niet gemakkelijk gehad: veel overuren, hele dagen in de rechterszetel zitten. Ik heb ook vrienden die zeggen: ik heb het wel gezien, ik kan nu elke dag lekker zitten lezen – dat kan ik me levendig voorstellen. Je moet er ook een uitdaging in zien om de lerarenopleiding te volgen en met jonge mensen om te gaan, dat is niet altijd makkelijk.’
De Vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs schat het lerarentekort op 2.500 in 2023. Een van de tekortvakken is klassieke talen. Zouden meer ouderen zoals u voor de klas moeten gaan staan, denkt u?
‘Als je op jonge leeftijd een beroepskeuze moet maken kunnen allerlei factoren meespelen. Dat betekent niet per se een levenslange afwijzing van het leraarschap. Ik koos toen rechten vanwege het beroepsperspectief, dat je daarna nog andere dingen kunt kiezen. Ik vind het wel jammer dat niet meer mensen op hogere leeftijd voor de klas staan, omdat je meer levenservaring hebt. Ik haal er heel veel energie uit, om leerlingen iets te leren over het vak maar ook iets van meer algemene betekenis over te brengen. Ik kan ook veel van mezelf erin kwijt, als rechter heb je een formelere rol waarin de persoon op de achtergrond blijft. Als leraar bouw je een relatie met leerlingen op, dat kan alleen door inzet van je eigen persoon. Voor mij geeft dit voldoening.’
