Een alcoholontmoedigingsbeleid op de UvA – maar werkt het ook?
De UvA voert sinds afgelopen jaar een alcoholontmoedigingsbeleid en heeft daarover afspraken gemaakt met (studenten)organisaties. Hoe werkt zo’n beleid in de praktijk en hoe lastig is het te handhaven? ‘We gaan natuurlijk niet weigeren om een biertje te tappen.’
Mocktails, alcoholvrij bier, alcoholvrije rode en witte wijn en niet te vergeten alcoholvrije gin: een UvA-feestje ziet er al lang niet meer zo uit als pakweg tien jaar geleden toen de alcohol nog rijkelijk vloeide op de altijd feestende UvA waarbij elke receptie werd aangegrepen om de fles te ontkurken en de tap open te zetten, waarna het feest waggelend werd verlaten. Uiteraard lag er niet een speciale positieve visie ten grondslag aan het alcoholgebruik, het zat meer in de UvA-gezelligheidscultuur, waar alcohol nu eenmaal bij hoorde. Proost!
Inmiddels zijn we een Maagdenhuisbezetting, een nieuw UvA-bestuur, zuipincidenten bij studentenverenigingen en een pandemie verder en is er een visie ontwikkeld op het gebruik van alcohol, met dank overigens aan de voormalige staatssecretaris van VWS Paul Blokhuis, de ChristenUnie-politicus die in 2018 het Nationaal Preventie Akkoord sloot, waarbij alcohol zo’n beetje in de ban ging, want slecht voor de fysieke en mentale gezondheid, in het bijzonder voor jongeren en jongvolwassenen. Dat was het tien jaar geleden ook al, maar het ge- en misbruik van alcohol liep volgens beleidsmakers en wetenschappers de laatste jaren de spuigaten uit. Tijd voor een koerswijziging.
Wie nu ‘UvA+alcohol’ googelt komt uit bij een UvA-pagina met de kop ‘Alcoholgebruik in een academische omgeving: eigenlijk best gek’ (hier, via intranet). Daaronder de boodschap dat de UvA wel klaar is met rijkelijk met alcohol besprenkelde feestjes: ‘Een wijntje of biertje op een werk- of studieborrel wordt door velen gezien als de normaalste zaak van de wereld, maar dat zien we graag veranderen op de UvA. Het nieuwe alcoholbeleid focust op een nieuwe sociale norm waarin alcoholgebruik niet vanzelfsprekend is.’ Geen wonder dat de uit Amerika overgewaaide onthoudingshype Dry January inmiddels ook aan de UvA weerklank vindt: afgelopen maand riep de universiteit studenten zelfs op een maand niet te drinken. Die oproep vond onder studenten overigens weinig weerklank.
Inclusie
Recentelijk hield het Universiteitsforum een online discussie over het alcoholbeleid van de UvA, waar verschillende praktische opties de revue passeerden om het alcoholgebruik aan de UvA te ontmoedigen. Een van de geopperde voorstellen was een dagelijkse drooglegging van de UvA tot vijf uur ’s middags. ‘Dat lijkt me een ingewikkelde oplossing voor Crea,’ zegt Dennis van Galen, directeur van Crea én het Crea-café.
‘Wij zijn een culturele onderneming, maar ook afhankelijk van inkomsten uit de horeca. Wij zijn een alcohol schenkende organisatie die haar eigen broek moet ophouden. Op de eerste verdieping van Crea zijn 56 studentenorganisaties gevestigd. De huisregel is wel dat daar niet wordt gedronken. Ook voor wie een Crea-cursus volgt, geldt de regel dat er tijdens “werken, denken en samenkomen” geen alcohol wordt gedronken. De ontspanning nadien is wat anders, maar daar is dan het Crea-café voor, waar we overigens ook bier 0.0 verkopen. Wij zijn en blijven in gesprek met het UvA-bestuur over dit onderwerp en ik heb het idee dat men begrip heeft voor onze afwegingen. Als studenten om elf uur ’s ochtends een biertje bestellen, zullen we wellicht zeggen dat dit geen goed idee is, maar ‘s middags om twee uur een diploma-uitreiking in de Muziekzaal zonder dat er na afloop bubbels zijn, dat gaat niet.’ Probleem daarbij zou bovendien kunnen zijn dat de feestvierders aftaaien naar andere locaties. Weg omzet.
Een diploma-uitreiking zonder bubbels? ‘Dat gaat best wel,’ zegt Halil Ibrahim Kaynak, student Business Administration en voorzitter van de Muslim University Students of Amsterdam. ‘Ik zou zeggen, ga na afloop van de uitreiking maar naar een café ergens in de stad. Waarom moet dat op UvA-terrein? Laten we het met elkaar gezellig houden. Feestjes kunnen net zo goed leuk zijn zonder alcohol. Het is zóó gewoon geworden om steeds maar weer alcohol te schenken, dat is echt helemaal niet nodig en bovendien slecht voor de fysieke en mentale gezondheid. Zelf drink ik sowieso geen alcohol, want ik haal mijn inspiratie uit de Islam, maar ook als dat niet zo zou zijn: waarom steeds maar weer alcohol? Het is een patroon: er is een borrel, iedereen wordt wat aangeschoten, daarna praat men wat losser en dan kunnen er zo maar nare opmerkingen worden gemaakt, waarbij alcohol vervolgens wordt gebruikt als excuus. Dat is niet wat ik onder inclusie versta.’
Het alcoholontmoedigingsbeleid van de UvA – dat nadrukkelijk ook bedoeld is als middel om het gevoel van inclusiviteit te verhogen – is bijna een jaar geleden formeel ingevoerd, waarbij er geen verboden werden opgelegd, maar het beleid verplicht de campushoreca en de cateraars wel om non-alcoholische alternatieven aan te bieden bij evenementen of in de restaurants. ‘Prima,’ zegt Liesbeth Nijhuis, districtsmanager van UvA-cateraar Cirfood.
‘Al leggen wij medewerkers en studenten ook geen dwang op. Wij gaan natuurlijk niet weigeren om een biertje te tappen, maar we proberen wel om non-alcoholische dranken te pushen door ze op het drankbuffet vooraan te zetten en op de presentatiedienbladen meer alcoholvrije drankjes dan drankjes met alcohol te plaatsen. Dat doen we nu sinds vorig jaar zomer – voor zover dat wegens corona kon – en de komende maanden gaan we evalueren.’ Nijhuis denkt wel dat een eventueel drankprobleem onder studenten lastig op te sporen is op de campussen zelf. ‘Ik zie in elk geval geen dronken studenten rondlopen. Ik vermoed dat drankmisbruik onder studenten vooral extern gebeurt, dus thuis en op feestjes en borrelavonden in de stad. Op plekken dus waar de UvA er geen grip op heeft. Dat betekent niet dat ik het beleid niet goed vind, maar ik denk dat de UvA met dit beleid vooral een voorbeeld wil stellen.’
Jägershotjes
Het studentencorps ASC-AVSV heeft een reputatie hoog te houden als het gaat om alcoholgebruik, maar ook bij het corps is men inmiddels ‘om’, al komt dat niet door het UvA-beleid. ‘We doen dit gewoon uit onszelf,’ zegt Annemijn Oskam, binnen het corpsbestuur verantwoordelijk voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling van de leden. ‘We zijn natuurlijk een studentenvereniging met een eigen kroeg die tot laat open is, dus alcohol is er, maar ons barpersoneel krijgt wel trainingen om overmatig alcoholgebruik te herkennen en leden tot de orde te roepen als het te ver gaat. We verkopen inmiddels gewoon bier en bier 0.0.’ Oskam laat weten dat het corps volgende week ‘een gezondheidsweek’ voor de leden organiseert, ‘waarin ook aandacht zal zijn voor alcoholgebruik en -misbruik’.
Het beleid van de UvA is één ding, wat buiten de campussen gebeurt onttrekt zich veelal aan het oog van UvA-beleidsmakers. De Roetersstraat – vol cafés – grenst aan de Roeterseilandcampus en is voor veel studenten vlakbij. Studieverenigingen verzamelen zich daar – of elders – voor hun wekelijkse borrelavond. Geen UvA-haan die er naar kraait als daar wordt doorgetankt tot in de late uren, al dan niet tijdens een pubquiz, waar het bier ook rijkelijk vloeit. Neem studievereniging Pegasus, die deze week weer bijeenkomt in café Biblos waar de ‘jägershotjes’ donderdags over de bar gaan. Jägermeister is lekker goedkoop, maar heeft toch 35% alcohol, een lichte of zwaardere alcoholroes is verzekerd. Overigens, studievereniging Comenius borrelt er ook en uit een rondgang langs de studieverenigingen blijkt dat ze vrijwel allemaal een (twee)wekelijkse borrelavond hebben in een café ergens in de stad. Naar verluidt hebben studenten daar geregeld een glaasje te veel op. Geen professor die erbij is om hen op de vingers te tikken, hooguit de volgende dag als ze met een kater in de collegebanken zitten.
Kinderachtig
Wat vinden de studentenmedezeggenschap en belangenorganisatie Asva van de alcoholkwestie? Asva-voorzitter Emma Buining spreekt op persoonlijke titel en zegt dat er van de kant van de UvA vertrouwen moet zijn in het verantwoordelijkheidsbesef van studenten. ‘Anders wordt het een enigszins kinderachtig beleid.’ Een drooglegging, al is het maar tot vijf uur ’s middags, zou daar helemaal niet in passen, zegt ze. ‘Dan draai je alleen aan de laatste knop. Beter is het om handvatten te bieden om problematisch alcoholgebruik te voorkomen.’ De UvA doet dit trouwens ook: problematisch drinkende studenten en medewerkers kunnen informatie en hulp krijgen bij het consuminderen van alcohol. ‘Geef mij maar een frisje, moet ook kunnen,’ zegt Buining. ‘Dat is bovendien goed voor de inclusiviteit.’
CSR-voorzitter Manish Jhinkoe-Rai zegt dat er binnen de centrale studentenraad ‘nog niet uitgebreid’ over het thema is gesproken, maar op persoonlijke titel zegt hij dat aandacht voor het thema ‘kan en mag’, maar alcohol van de campus verbannen past niet in de Nederlandse cultuur, meent hij. ‘Verplichtingen opleggen zou mij veel te ver gaan. Dit thema moet op basis van een dialoog worden opgelost. Ik denk echt wel dat dit lukt, ook als we af en toe gewoon een biertje drinken op de campus.’
Correctie: In dit artikel werd abusievelijk gesproken van Asva-voorzitter Emma Fuchs. Fuchs is echter oud-voorzitter; de geïnterviewde (huidige) Asva-voorzitter voor dit artikel is Emma Buining. Dat is hierboven aangepast.
