Biografie van eerste vrouwelijke hoogleraar archeologie van Nederland
Deze week verschijnt de biografie van de bekende UvA-archeoloog Emilie Haspels. Ze was de eerste – en tot nu toe de laatste – vrouwelijke directeur van het Allard Pierson Museum en beschikte over een gigantisch archeologisch en koninklijk netwerk.
‘Wat zit u daar heerlijk bij koning Midas. Wat moet het fascinerend, om niet te zeggen opwindend zijn om in Klein-Azië te mogen grasduinen,’ aldus toenmalig prinses Juliana in een brief uit 1939 aan archeoloog Emilie Haspels (1894-1980), die toen archeologisch onderzoek verrichtte in Turkije. Juliana en Haspels hielden een briefwisseling bij, die doorliep tot in de oorlogsjaren, toen Juliana vanuit haar ballingsoord Canada brieven stuurde naar Haspels en daarin (gecensureerd) verslag deed van haar verblijf in Ottawa. De brieven zijn opgenomen in de deze week verschenen biografie Emilie Haspels. Archeoloog en avonturier. Leven en werk in Amsterdam en Anatolië, 1894-1980 door de Turks-Nederlandse archeoloog Filiz Songu.
Emilie Haspels was een volbloed UvA-wetenschapper, zou je kunnen zeggen. Ze studeerde in de jaren twintig archeologie aan de UvA, promoveerde als classica aan dezelfde universiteit en werd direct na de oorlog aan de UvA benoemd als hoogleraar klassieke archeologie en kunstgeschiedenis der oudheid, wat ze tot aan haar emeritaat in 1965 bleef. In die tijd was ze ook de eerste vrouwelijke directeur van het Allard Pierson Museum.
(Lees verder onder de afbeelding)
Oorlog
Haspels bracht een deel van haar onderzoekjaren noodgedwongen door in Anatolië, het vasteland van Turkije. Eind jaren dertig werd zij door het Frans Archeologisch Instituut in Istanbul gevraagd om opgravingen te leiden in de Frygische hooglanden van centraal-Turkije. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werden de opgravingen ter plekke onderbroken, maar Haspels kon niet terugkomen naar Nederland. Ze bleef noodgedwongen in Istanboel, waar zij aan de universiteit werkte. Gelijktijdig werkte zij als vertaalster op de oorlogsafdeling van het Amerikaans consulaat in die stad.
Biograaf Filiz Songu was gastconservator van Ontmoetingen met de Oriënt, een tentoonstelling in 2018 in het Allard Pierson. De expositie ging onder meer over Haspels. Het boek is in zekere zin het vervolg op die tentoonstelling. Haspels’ dagboek, memoires en foto’s geven een beeld van de werkomstandigheden, de landschappen en het leven van de lokale bevolking in Anatolië. Haar brieven bieden bovendien een blik op haar grote netwerk in binnen- en buitenland.
Nieuwe directeur
Sinds Emilie Haspels heeft het Allard Pierson Museum (nu Allard Pierson) geen vrouwelijke directeur meer gehad. Of daar op korte termijn verandering in komt is ongewis. Wel wordt momenteel een nieuwe directeur geworven: de huidige directeur Wim Hupperetz vertrekt op 1 december. Momenteel vindt een zoektocht plaats naar een nieuwe directeur.
Filiz Songu, Emilie Haspels. Archeoloog en avonturier. Leven en werk in Amsterdam en Anatolië, 1894-1980 (Amsterdam, 2021), € 24,99.
