Open brief: geef wetenschap andere rol bij strijd tegen corona
Wetenschappers, onder wie enkele UvA’ers, vinden dat het advies voor het coronabeleid niet op de juiste manier wordt samengesteld. Ze schrijven dat in een open brief in NRC. ‘De afgelopen tien dagen wordt er in Nederland pas gesproken over mondkapjes, dat is bizar.’
Veertig wetenschappers hebben een open brief over het coronabeleid en de rol van de wetenschap hierin ondertekend. Ze maken zich zorgen over ‘de relatief slechte prestaties van Nederland in het anticiperen en bestrijden van de tweede golf van de pandemie’, en denken dat dit komt doordat in Nederland het wetenschappelijk advies niet onafhankelijk is van het beleidsadvies. UvA-natuurkundige Daniel Bonn is een van de schrijvers van de open brief.
Waardoor is in Nederland het wetenschappelijk advies niet onafhankelijk van het beleidsadvies?
‘Het RIVM [Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, red] doet onderzoek naar COVID-19 én geeft het OMT [Outbreak Management Team, red] advies over het coronabeleid. Het wetenschappelijk advies is dus niet onafhankelijk van het beleidsadvies. Dat is gek. Verder is de samenstelling van het OMT niet breed genoeg. In het OMT zitten te weinig sociologen en psychologen die bijvoorbeeld iets over schijnveiligheid zouden kunnen zeggen. Onderzoekers doen daar wel veel onderzoek naar, maar die resultaten bereiken het OMT niet. En dat is zorgelijk.’
Waarom komen jullie juist nu met deze open brief en hebben jullie dat niet al eerder gedaan?
‘Eerder zijn er al activiteiten geweest die ingingen op hoe je het beste wetenschappelijk advies en beleidsadvies kunt organiseren, maar daar is weinig reactie op gekomen. Het water staat nu aan onze lippen qua coronabesmettingen.’
In de brief schrijven jullie dat wetenschappelijke inzichten die in de rest van de wereld wel aanvaard zijn, niet voor het Nederlandse beleid gebruikt worden. Kunt u daar voorbeelden van geven?
‘Een voorbeeld is de discussie over mondkapjes en aerosolen. De WHO [World Health Organization, red] had in juli al ons onderzoek naar aerosolenDaniel Bonn publiceerde in juli samen met zijn collega’s een onderzoek waaruit onder meer blijkt dat in een slecht geventileerde ruimte kleine hoestdruppeltjes, ofwel aerosolen, tien minuten in de lucht blijven hangen. aangehaald en aangegeven dat hier beter naar gekeken moest worden. Als ik eerlijk moet zijn, denk ik dat het RIVM nog steeds niet gelooft dat aerosolen een mogelijk belangrijke bron van besmetting zijn. De afgelopen tien dagen wordt er pas gesproken over mondkapjes. Dat is bizar als je bedenkt hoe lang we al iets over die aerosolen weten. In een heleboel landen gebruiken ze die mondkapjes. Mijn dochter loopt stage in Parijs en heeft de hele dag een mondkapje op. Ik doe dat ook. We delen ze nu ook uit op het lab.’
Hoe kunnen we volgens jullie nu het beste de adviezen organiseren?
‘In Engeland hebben ze een structuur waarbij wetenschappers de hele literatuur over corona – die nu explodeert – bekijken. Daar destilleren ze de relevante dingen uit en die sturen ze naar beleidsmakers. Wij willen dat het in Nederland ook op deze manier gaat. Een aantal KNAW-leden [Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen, red] hebben deze open brief ondertekend. Een structuur die de beleidsmakers over de laatste wetenschappelijke inzichten informeert zou georganiseerd moeten en kunnen worden door een organisatie als de KNAW; dat is alleen nog steeds niet gebeurd. Ze hebben heel lange discussies voordat ze iets besluiten, beetje zoals op de UvA. We zijn nu bezig om zelf zo’n structuur als in Engeland op te zetten. Met deze brief vragen we collega’s of ze ons willen helpen. We willen een website maken waar iedereen bij kan en waar alles over corona op uitgelegd staat.’
Hebben jullie al reacties van andere collega’s?
‘Ja, veel vinden het een goed idee. Toch zijn er mensen die de brief lezen alsof we beleidsmakers en het RIVM bekritiseren. Maar onze bedoelingen zijn alleen maar goed. We willen ons niet met het beleid bemoeien. We willen alleen maar dingen uitleggen, bijvoorbeeld dat mondkapjes ervoor zorgen dat er zo veel mogelijk minder kans is dat aerosolen vrijkomen.’
