Een melding over grensoverschrijdend gedrag wordt aan de UvA bijna nooit een klacht

Dit aantal is natuurlijk sowieso al heel laag, maar er vloeide bovendien geen enkele formele klacht uit bij de onafhankelijke klachtencommissie. Dat kan betekenen dat alle zaken na een melding naar volle tevredenheid worden opgelost, maar bij de twee grote zaken die de laatste jaren de media haalden was dat nu juist niet het geval.

Zeer klein aantal

De onafhankelijkheid van die klachtencommissie, wordt door criticasters van het bestaande veiligheidssysteem overigens betwistAl te extern is de vijfkoppige commissie in elk geval niet: alleen voorzitter Monique de Witte-van den Haak, advocaat en partner bij Pels Rijcken, is niet direct bij de UvA betrokken, de andere vier zitter er in namens het college van bestuur, namens de Centrale Studentenraad of namens de Centrale Ondernemingsraad. . Bovendien zien veel melders er tegenop om volledig uit de anonimiteit te treden en in een hoorzitting geconfronteerd te worden met degene over wie zij klagen, zoals ook bleek in de recente zaak van grensoverschrijdend gedrag bij geesteswetenschappen.

Over 2016 zijn er dus 27 meldingen door studenten gedaan. En dat op een totaal aantal van (toen) 32.000 studenten. In een toelichting op de 27 meldingen concludeerde de UvA toen al: ‘Dat is een zeer klein aantal dat niet in een betekenisvol percentage is uit te drukken. Gezien de grootte van de populatie en het in verhoudingen minieme aantal meldingen lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat studenten hun eventuele ervaringen van ongewenst gedrag niet bij de vertrouwenspersonen melden.’ Overigens is niet duidelijk of deze 27 studentenmeldingen gericht zijn tegen medewerkers of wellicht ook tegen medestudenten.

(Lees verder onder de infographic)

Weinig gebeurd

Inmiddels is het 2020 en is het aantal meldingen en daaruit voortvloeiende klachten nog steeds minimaal, al zijn er intussen wel twee grote kwesties aan de kaak gesteld. Die kwamen beiden aan het licht zonder dat er een klacht werd ingediend. Het jaarverslag over 2019 is nog niet beschikbaar, maar over het jaar 2018 waren er nog steeds weinig meldingen en daaruit voortvloeiende klachten – hiermee wordt bedoeld: klachten waarbij de vertrouwenspersoon de indiener heeft bijgestaan – van studenten over de sociale veiligheid: UvA-breed (zonder het AMC) 27 meldingen waar 1 formele klacht uit voortkwam, bij de rechtenfaculteit. Het waren er tien minder dan in 2017, toen er 37 meldingen waren.

De voorlopige conclusie is dat er weinig gebeurd lijkt te zijn om het aantal meldingen en klachten in lijn te brengen met het totaal aantal studenten van 32.000. Het is overigens ook een tel- en definitiekwestie. Zo kan een docent meerdere meldingen doen tegen een leidinggevende, bijvoorbeeld van verbale agressie en van fysieke agressie, en kunnen meerdere studenten samen één klacht indienen tegen een docent.

Een melding en/of klacht is overigens niet met naam en toenaam te traceren, maar elke zaak (melding of klacht) komt wel in het jaarverslag van de vertrouwenspersonen te staan, waarbij is aangegeven om welke faculteit of dienst het gaat en om wat voor sociaal wangedrag het gaat. Wangedrag kan al dan niet seksueel van aard zijn en verbaal, fysiek of beide zijn.

Studenten melden het vaakst verbale seksuele intimidatie en pestgedrag, terwijl medewerkers het vaakst pestgedrag en verbale agressie melden. Medewerkers melden sowieso veel vaker grensoverschrijdend gedrag dan studenten, blijkt uit de jaarverslagen. In 2016, 2017 en 2018 kwamen er respectievelijk 71, 37 en 49 meldingen binnen, en werd er twee keer op basis van een melding een klacht ingediend.

In de cijfers is niet zichtbaar of er over studenten of medewerkers wordt gemeld. Denkbaar is immers dat een student ook een melding kan doen over een medestudent die hem of haar pest of anderszins lastigvalt. Hetzelfde geldt overigens voor medewerkers die een melding doen over wangedrag: ze kunnen een melding doen over pestende collega’s, maar ook over een stalkende student, maar dat verschil is niet zichtbaar in de rapportages: een melding is een melding, ongeacht jegens wie.

Extern meldpunt

Om bij de meest recente cijfers te blijven. Volgens het Jaarverslag 2018 vervulden er aan het eind van dat kalenderjaar 21 medewerkers de rol van vertrouwenspersonon ongewenst gedrag. Sommigen van hen zijn alleen vertrouwenspersoon voor studenten, sommigen alleen voor medewerkers, weer anderen voor beide groepen. Ze werden aangesteld in open werving, via de vacatureportal van de UvA of via nieuwsbrieven van de faculteiten of diensten, maar maken deel uit van de organisatie. Het zijn dus geen externe figuren en daarin schuilt een probleem, menen veel criticasters van het bestaande systeem.
 
Om daaraan op korte termijn iets te doen zet de UvA per 15 juli een extern meldpunt ongewenst gedrag op. Volgens de universiteit is het door misstanden duidelijk dat er ‘extra aandacht nodig is voor goede afhandeling van meldingen’, een extern meldloket biedt bovendien ‘een extra mogelijkheid voor wie de bestaande middelen geen afdoende oplossing bieden’. Overigens is er sinds november 2019 ook een interim-ombudsfunctionaris, die tevens geldt als kwartiermaker voor een nieuwe en onafhankelijke, externe ombudsfunctionaris. Er is naar aanleiding van de zaak bij de master conservering & restauratie de laatste tijd veel kritiek op haar onafhankelijkheid.
 

Zie hier voor gedetailleerde informatie over de genoemde jaarverslagen en de uitsplitsing van de genoemde cijfers.

In een eerdere versie van dit artikel stond dat er in de periode 2016-2018 slechts 5 klachten waren binnengekomen bij de klachtencommissie. Dit is onjuist. Er zijn 5 meldingen geweest waar een klacht uit voortvloeide. Het is mogelijk dat er klachten bij de commissie zijn ingediend over zaken waarover geen melding bij een vertrouwenspersoon is gedaan.