Sera Markoff: sterrenkundige die verder kijkt
Dit jaar kent Folia de titel UvA’er van het Jaar toe aan student Cultural Analysis Erik van Halewijn. Er zijn echter meer medewerkers en studenten die het verdienen om in het zonnetje gezet te worden. Een van hen is sterrenkundige Sera Markoff, die tegen wil en dank in de spotlights stond dit jaar.
‘Ik houd er niet van om in het middelpunt van de belangstelling te staan,’ zei Sera Markoff, UvA-hoogleraar theoretische hoge-energie astrofysica, eerder dit jaar tegen Folia. Toch stond ze in april op een persconferentie in Washington voor een wereldwijd publiek te spreken.
Een internationale groep wetenschappers, waaronder Markoff, was er namelijk in geslaagd om met de Event Horizon Telescope (EHT) een foto van een zwart gat te maken. Op de persconferentie in Washington werd de foto voor het eerst getoond.
Belangrijke wetenschappelijke doorbraak van 2019
Eind dit jaar staat Markoff weer in de schijnwerpers, niet alleen als genomineerde voor UvA’er van het jaar, ook als een van de vijftig personen die het verschil hebben gemaakt in 2019 volgens Bloomberg Businessweek. Markoff staat samen met vijf collega’s van het EHT-project in The Bloomberg 50, naast onder meer Greta Thunberg en Rihanna.
Dat mag ook wel voor zo’n wetenschappelijke doorbraak die mede door Markoffs idee tot stand is gekomen. ‘Ik kwam erachter dat ze van plan waren om maar met één golflengte naar het zwarte gat te kijken en ik heb gezegd dat er meer observaties met meerdere telescopen nodig waren. Vervolgens is de multi-golflengte-werkgroep opgericht.’
Trots op Nederlands onderzoek
Van die werkgroep is zij co-coördinator. Nog steeds, want de groep is nog niet klaar met de EHT. ‘We hebben meer observaties nodig om verder te komen met het onderzoek naar zwarte gaten,’ vertelde ze begin oktober. Helaas had de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek toen net de financieringsaanvraag voor de EHT afgewezen.
Zonde, want volgens Markoff kan Nederland heel trots zijn op dit wereldberoemde project waarin een aantal sterrenkundigen van Nederlandse onderzoekinstituten een grote rol hebben. Het won zelfs de Breakthrough Prize, een van de grootste en belangrijkste prijzen voor natuurkunde in de wereld. ‘Bij die prijs waren ook nog eens vijf vrouwelijke onderzoekers van Nederlandse instituten betrokken,’ aldus de eerste vrouwelijke UvA-hoogleraar astronomie die normaal liever niet over gender praat.
Fan van sciencefiction en muziek
Maar Markoff laat zich niet zomaar uit het veld slaan. Ze gaat rustig verder met haar andere onderzoek dat ingaat op de processen die zich in de omgeving van zwarte gaten afspelen. Al sinds haar eerste dag op het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT), waar ze mede dankzij haar liefde voor sciencefiction terecht kwam, vindt ze zwarte gaten fascinerend. Tijdens haar kinderjaren las ze allerlei stripboeken en boeken over sciencefiction, waarin het al over theorieën als ruimtetijd en krommingen in ruimtetijd ging. En nu leest ze eigenlijk nog steeds over zulke onderwerpen.
Daarnaast is ze fan van muziek. Ze luistert veel, liet ze aan NRC weten. Als je haar komt opzoeken in haar kantoortje op Science Park, kan ze zomaar een koptelefoon op hebben. Op het MIT organiseerde ze samen met een groepje concerten op de campus. Zo kwam Nirvana in 1990, toen de band nog niet bekend was.
Wetenschap dichter bij publiek brengen
Ja, ze kan zeker dingen organiseren. Naast haar drukke werkzaamheden probeert ze de universiteit toegankelijk te maken voor mensen van buiten, bijvoorbeeld met educatieve projecten, zoals sterrenkijkavonden voor basisscholieren. Voor deze voorlichtingsactiviteiten ontving ze eind mei de Willem de Graaffprijs die om de drie jaar wordt uitgereikt aan een astronoom of ruimteonderzoeker die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de popularisering van zijn of haar vakgebied. Zoals ze in 2017 al zei: ‘Als wetenschapper word ik door de overheid betaald en daarom heb ik een verantwoordelijkheid tegenover de samenleving.’
