Geen NWO-beurs voor project dat foto zwart gat opleverde: ‘We kunnen leidersrol verliezen’
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft de financieringsaanvraag van het project dat voor de allereerste foto van een zwart gat zorgde afgewezen. UvA’er Sera Markoff speelt samen met een aantal andere Nederlandse wetenschappers een belangrijke rol binnen dit onderzoek. ‘Ik ben wel teleurgesteld dat we niet eens tot de tweede aanvraagronde zijn gekomen.’
Waarom heeft de NWO de financieringsaanvraag afgewezen?
‘De European Horizon Telescope (EHT) is niet door de eerste aanvraagronde van NWO gekomen. In de eerste ronde kijkt NWO of een project het waard is om naar de tweede ronde te gaan voor een serieuze beoordeling, een soort basischeck. Heino FalckeEen Duitse hoogleraar radioastronomie en astrodeeltjesfysica van de Radboud Universiteit en hoofd van de wetenschappelijke raad van de EHT. kon niet aanwezig zijn bij het gesprek met NWO, omdat hij een lezing moest geven. Hij denkt zelf dat dit de hoofdreden is dat we afgewezen zijn, maar ik denk dat we ook gewoon te weinig tijd hadden om een goed onderzoeksvoorstel te schrijven. We stonden namelijk onder enorme druk omdat we zes wetenschappelijke artikelen moesten schrijven over het eerste resultaat van de EHT, stuk voor stuk met een strikte deadline. Met deze artikelen kunnen we een verzoek doen voor meer observaties. Die hebben we nodig om verder te komen met het onderzoek.’
Had u die afwijzing na alle media-aandacht voor het onderzoek verwacht?
‘Het was geen verrassing voor me, maar eerlijk gezegd ben ik wel teleurgesteld dat we niet eens tot de tweede aanvraagronde van NWO zijn gekomen. De media-aandacht was leuk, omdat de media niet snel schrijven over wetenschap waar het grote publiek zich geen beeld bij kan vormen. Maar uiteindelijk bepaalt het publiek niet welk onderzoek financiering krijgt; we moeten de meningen van de experts respecteren. Ons project mag dan wel wereldberoemd zijn, maar we moeten net zoals andere onderzoekers vechten voor de financiering. Toch had ik het eerlijker gevonden als ze hadden gezegd: “Dit onderzoek is erg belangrijk, dus schrijf een volwaardig voorstel en dan kijken we verder.”’
Blijven u en Heino Falcke wel werken voor EHT?
‘We zullen zo lang mogelijk betrokken blijven, omdat we onderdeel zijn van de samenwerking. Maar de grote rol die we nu als Nederland binnen EHT hebben, kunnen we verliezen. Je kunt namelijk alleen één van de leiders van het onderzoek zijn als je ook echt financiële inbreng hebt.
De NWO wil voor een beursaanvraag altijd weten wat voor een rol de Nederlanders binnen zo’n samenwerking hebben. Het kan best zo zijn dat als je voor lange tijd geen geld krijgt, je de leiding verliest. Dan kun je bij NWO wel het argument gebruiken dat je geld nodig hebt om weer een prominente rol te krijgen, but maybe ship has sailed. Het heeft allemaal veel met timing te maken.’
(Lees verder onder de afbeelding)
Is het erg als Nederland dat leiderschap verliest?
‘EHT is een wereldberoemd project met een wereldberoemd resultaat. En hoewel het aantal Nederlanders dat betrokken is bij dit onderzoek klein is, hebben we een grote rol binnen het project. Dat is iets waar Nederlanders trots op kunnen zijn, wat ze zouden moeten promoten. Ik zie dit als Amerikaan echt als een cultureel verschil. In de VS zijn ze erg enthousiast over dit project en werd er meteen geld in gestoken. De onderzoekers uit de VS die bij het project betrokken zijn krijgen 12 miljoen dollar van de Amerikaanse National Science Foundation. Nederlanders kunnen heel trots zijn, maar soms mogen ze juist nog veel trotser zijn. Nederland mag bijvoorbeeld extra trots op EHT zijn, omdat we de Breakthrough Prize hebben ontvangen. Dat is echt een van de grootste en belangrijkste prijzen voor natuurkunde in de wereld. En we horen meestal alleen negatief nieuws over vrouwen in exacte wetenschap, maar vijf vrouwelijke onderzoekers van Nederlandse instituten waren betrokken bij die prijs!’
Hoe gaan jullie nu verder?
‘We kunnen bij de Europese onderzoeksraad (ERC) een aanvraag indienen. Ik denk dat we eerder geld kunnen krijgen van de ERC dan van NWO. Dat is aan de ene kant een beetje vreemd, maar het onderzoek kost ook veel geld. We hebben wel miljoenen euro’s nodig. Dat hele bedrag kunnen we sowieso niet bij NWO krijgen. Volgend jaar zullen we het wel nog een keer bij NWO proberen.
Verder hoopt Heino nog op een rijk persoon die het onderzoek wil financieren. In de VS, waar ik vandaan kom, is dat heel normaal, want daar betalen mensen niet zoveel belasting. Hier in Nederland betaal je veel belasting als je meer geld hebt, en waarschijnlijk hebben mensen dan minder behoefte om nog geld te schenken aan de wetenschap.’ Dan zegt ze lachend: ‘Maar hé, als iemand interesse heeft! Misschien kunnen we dan een telescoop naar de schenker vernoemen.’
