UvA-astrofysicus Athira (30) in nationale finale voor nieuw gezicht van bètawetenschap
Deze donderdagavond is de nationale finale van FameLab, een competitie waarin zestien wetenschappers in drie minuten een begrijpelijke pitch proberen te geven over hun onderzoek. UvA’er Athira Menon (30) staat in deze finale. Zij gaat het hebben over zwaartekrachtsgolven. ‘Het is vaak moeilijk om uit te leggen waarom sterrenkundeonderzoek relevant is. Maar eigenlijk is het heel relevant, bijvoorbeeld om te begrijpen hoe leven is ontstaan.’
De wetenschappers die meedoen aan de competitie FameLab hebben maar drie minuten om hun ingewikkelde onderzoeksonderwerpen uit te leggen. Hun verhaal moet begrijpelijk zijn voor een publiek dat helemaal niets van hun onderzoek weet én accuraat zijn. Daarnaast moet het natuurlijk een aantrekkelijk verhaal voor het publiek zijn. Het gebruik van PowerPoint en andere elektronische hulpstukken is verboden, maar allerlei andere rekwisieten zijn op het podium toegestaan.
In maart waren de voorrondes van FameLab in verschillende steden. Hieruit zijn zestien onderzoekers geselecteerd die donderdag 9 mei deelnemen aan de nationale finale in TivoliVredenburg in Utrecht. De winnaar van deze finale gaat dan weer door naar de internationale finale in Cheltenham in Engeland. De uiteindelijke winnaar mag zich het nieuwe gezicht van de bètawetenschap noemen.
Exploderende ster
Astrofysicus Athira Menon staat samen met promovendus Paris Asif van het Amsterdam UMC en veertien andere wetenschappers in de nationale finale. Menon kwam door haar pitch over supernova 1987A, een exploderende ster, in deze finale terecht. ‘Deze supernova werd in 1987 gevonden. Al snel werd dit het meest onderzochte astronomische object. Ondanks alle onderzoeksgegevens begreep niemand waarom die explosie plaatsvond. Tijdens mijn promotieonderzoek aan de Monash University in Melbourne probeerde ik te begrijpen waardoor die explosie ontstond. Ik kwam er met mijn collega's achter dat de geëxplodeerde ster niet altijd maar één ster was geweest, maar dat deze was ontstaan uit een samensmelting van twee sterren!’
Maar hoe leg je zo’n ingewikkeld onderwerp uit aan een breed publiek dat hier totaal niet mee bezig is? ‘Het is vaak moeilijk om uit te leggen waarom sterrenkundeonderzoek relevant is, vooral als je het vergelijkt met medische wetenschappen of bouwkunde,’ vertelt Menon. ‘Dat soort wetenschap maakt een praktisch verschil voor mensen. Maar eigenlijk is sterrenkunde, de oudste wetenschap op aarde, wel heel relevant, bijvoorbeeld om te begrijpen hoe leven is ontstaan. We zijn namelijk allemaal van sterrenstof gemaakt die in explosies van supernova’s ontstaat. In mijn pitch benadrukte ik daarom dat als je beter wilt begrijpen hoe leven is ontstaan, je moet weten hoe supernova’s ontstaan. Het universum is fantastisch. Elke dag leren we hier weer iets nieuws over. Het is belangrijk dat we over die nieuwe dingen communiceren.’
Maar drie minuten
Menon heeft geen moeite met de tijdslimiet van drie minuten. ‘Ik vind het juist leuk om het zo te doen, want drie minuten is wel de maximale hoeveelheid tijd waarin je aandacht van iemand kunt krijgen. Misschien is de aandacht zelfs iets minder als je over wetenschap praat.’
‘Als ik mijn pitch ga oefenen voor familie en vrienden moet ik ze dan ook beloven dat het maar drie minuten duurt,’ zegt ze lachend. ‘Als zij mijn pitch goed begrijpen, dan weet ik dat ik goed zit.’
Wat achterblijft na explosie
In de nationale finale gaat Menon het hebben over dingen die gebeuren na een supernova; wat er achterblijft na zo’n explosie. ‘Wanneer een ster explodeert, gaat het dood. Het wordt dan uiteindelijk een zwart gat of een neutronenster. Wanneer twee zwarte gaten samenvoegen, zenden ze zwaartekrachtsgolven uit. Die kunnen we nu detecteren.’
Menon haar pitch gaat onder andere over die zwaartekrachtsgolven, maar wat ze precies gaat vertellen blijft nog een verrassing. Ze is in ieder geval totaal niet zenuwachtig. ‘Ik heb er zin in! Ik hou van spreken en presenteren. Het allerleukste vind ik nog dat je ook te horen krijgt wat andere onderzoekers aan het doen zijn. Normaal blijf je namelijk een beetje binnen je eigen cirkel van wetenschap. Daarnaast is FameLab interessant voor iedereen die al luisterend wat wil leren!’
Er zijn nog tickets beschikbaar voor de nationale finale van FameLab.
