‘Soms scheld ik expres met kanker, want dan nemen ze me serieuzer’
Hoe is het om te studeren met een autismespectrumstoornis? Alex (26) is overgevoelig voor geluidsprikkels. Het maakt hem eenzaam, want hij heeft geen energie meer om op zijn studiegenootjes af te stappen. Hij schreef Folia een e-mail om toch in contact te komen met studenten: ‘Ik wil me nog een beetje mens kunnen voelen tijdens mijn studie.’
Alex zit onderaan de brede trap op het Science Park 904 met zijn koptelefoon op, afgesloten van het rumoer om hem heen. ‘Ik probeer prikkels zoveel mogelijk te beperken,’ vertelt hij. ‘Omdat ik weet dat ik anders later op de dag een paniekaanval kan krijgen door een sensory overload.’
Het is vlak na de lunch. In de kantine is het niet druk, maar ook niet rustig. ‘Als ik op een plek ben met meer dan drie mensen, dan vind ik het moeilijk om te verstaan wat iemand zegt omdat ik alles om me heen zo luid hoor,’ vertelt Alex. ‘Het gaat nu wel, omdat ik me vandaag goed voel. Maar het kost wel energie, omdat ik me nu heel hard aan het concentreren ben.’
Respect
Al snel wordt duidelijk dat zijn overgevoeligheid niet de enige reden is dat hij weinig aansluiting vindt met zijn medestudenten. ‘Ik wil niet heel negatief zijn, maar ik heb het idee dat veel studenten op de uni niet echt respectvol zijn. In bijna elke les zitten ze door het hoorcollege heen te praten over dingen die niet over het college gaan. En dat de hele les door,’ zegt Alex.
Als hij er dan vervolgens eerst netjes iets van zegt, verandert er niks. ‘Dan praten ze vijf minuten later gewoon weer door. Ik voel me dan niet serieus genomen. Maar als ik dan boos word, zijn ze wel stil. Soms scheld ik er wat tussen. Dan zeg ik expres kanker, want dan nemen ze me serieuzer. Vroeger heb ik wel eens een raam met m’n vuist in de les kapot geslagen. Het frustreert me enorm dat ik zo'n niveau van intimidatie moet laten zien om orde in de klas te krijgen.’
Die woedeaanvallen kan Alex nu beheersen, maar hebben hem vroeger wel in de problemen gebracht, zegt hij. ‘Toen ik nog in Maastricht studeerde, heb ik een keer middenin de les de deur ingetrapt. Toen moest ik naar de directeur en de voorziter van de examencommissie. Zij vroegen of ik dat ook een student aan zou kunnen doen. Maar dat doe ik alleen op objecten om mijn agressie kwijt te raken.’
Vmbo-kader/basis
Hij studeert economie, sociologie en wiskunde. ‘Ik kom uit een achterstandswijk van een stad in Limburg, werd naar vmbo-kader/basis gestuurd en kon uiteindelijk naar het vmbo-t gaan. Die omgeving zorgt voor een heel andere jeugd dan de gemiddelde persoon op de uni.’
Na het vmbo ging hij via de havo naar het hbo, waar hij zijn propedeuse haalde. Toen begon hij op de universiteit in Maastricht. ‘Ik had de enorme verwachting dat als ik op de uni zou zitten ik me eindelijk niet eenzaam hoefde te voelen, omdat ik daar met mensen zou zitten waar ik heel fijn mee zou kunnen praten, die niet kinderachtig zijn of zo. Maar dat idee werd totaal verbroken. Daardoor kwam ik in een depressie en heb ik mijn eerste jaar niet kunnen halen. Toen wilde ik opnieuw beginnen op de UvA.’
Qua studieresultaten gaat dat goed. Alex haalt zelfs tienen. ‘Ik had een 9,5 voor mijn economiescriptie. Ik vind studeren heel leuk. Als het stil is in het hoorcollege en alleen de leraar praat, dan ben ik de gelukkigste persoon ter wereld.’
Eenzaamheid
Maar op sociaal gebied ging het weer niet goed. Zijn vriendin verliet hem tweeëneenhalf jaar geleden zonder iets te zeggen. ‘Dat was waarschijnlijk de hoofdfactor. Het was een heel sterke trigger voor eenzaamheid, omdat er geen afscheid was.’ Daar kwam bij dat zijn beste vriend onlangs zelfmoord pleegde. ‘Ik kende hem al sinds de basisschool. De levenservaring die we samen deelden, zorgde voor een unieke band. Je krijgt heel veel waardering voor de kleine dingen in het leven. En dat voel ik niet bij de medestudenten op de uni.’
Alex denkt dat hij aansluiting mist met de studenten in Amsterdam door zijn achtergrond, die hij wel deelde met zijn beste vriend. ‘Ik heb een strafblad. Ik denk dat als je uit een criminele omgeving komt en zelf ook wat criminele dingen hebt gedaan, dat je dan anders naar dingen kijkt. Het heeft mij meer empathisch gemaakt. Niet dat mensen om me heen minder empathisch zijn, maar misschien hebben zij een gebrek aan levenservaring op bepaalde gebieden. Als je snapt wat ik bedoel.’
Over zijn criminele verleden wil hij verder niets kwijt. Alex is ook niet zijn echte naam. ‘Het liefst wil ik anoniem blijven. Ik ken veel mensen die borderline psychopaat zijn. Dat zijn mensen met wie ik in aanraking kwam op het vmbo en die mij ook onder druk hebben gezet om die criminele dingen te doen. Ze kunnen van elke informatie die ze hebben negatief gebruik maken en je voelt dan dat ze je iets willen aandoen.’
Alex heeft naar eigen zeggen nu geen energie meer om contact te leggen met studiegenoten. ‘Ik ben echt uitgeput, daarom neem ik niet meer zo snel het initiatief.’ Sociaal angstig is hij niet, zegt hij zelf. ‘Ik kan prima mensen aanspreken, ik spreek ook genoeg meisjes aan op school die ik leuk vind. Maar ik voel gewoon geen klik met de mensen om me heen.’
Gebruikt
Zijn medestudenten benaderen hem wel af en toe: ‘Als ik een woedeuitbarsting heb gehad, zijn er soms mensen die naar me toekomen en heel blij gaan praten. Dat vind ik dan grappig. Of ze zeggen ‘hey bedankt dat je zei dat ze stil moesten zijn, want ik stoorde me er ook aan. Toen ik dat raam had ingeslagen met m’n vuist, had ik toen ik thuis kwam ineens vijf friend requests op Facebook van mensen van m’n studie. En ik help veel mensen met opdrachten. Dan krijg ik veel berichten via Facebook, ook van vreemden, die vragen of ik iets kan uitleggen. Soms voel je je ook wel gebruikt. Dan krijg ik niet eens een dankjewel terug.’
Een leuke tijd hebben
In zijn e-mail aan Folia somt hij al zijn interesses, favoriete films, series, games, dieren en muziek op. ‘Ik zou graag mensen ontmoeten met wie ik gewoon een leuke tijd kan hebben. Dat voelt een beetje als onderdeel van mens zijn. Om je aangesloten te voelen. Dat zie je ook bij dieren terug, als een dier in een groep uitgesloten wordt, kan het ook heel depressief worden.’
Inmiddels begint zijn hoorcollege bijna. Hij gaat zitten op de achterste rij, met niemand om zich heen. ‘Ik denk niet dat de uni hier iets aan kan doen,’ zegt hij nog. ‘Mensen hebben het recht en vrijheid om te doen wat ze willen op sociaal gebied. Je kunt ze niet forceren om een klik met elkaar te voelen.’
De naam Alex is gefingeerd. De redactie heeft zich ingespannen om de feitelijkheden die hij beschrijft zo grondig mogelijk te checken.
Alex staat open voor contact met medestudenten. Wie daar ook voor openstaat kan een mail sturen naar zonnigevos[a]gmail[.]com.
