UvA-geheimen | Waarom hangt er een trapeze in het Maagdenhuis?
Wie in de grote hal van het Maagdenhuis omhoog kijkt ziet haar hangen: een rode trapeze, een meter of vijf boven de grond. Maar wat doet dat zweefrek in de hal van een universiteitsgebouw? En wat hebben katholieke weesmeisjes en een Russische acrobate daarmee te maken?
‘Er moet kunst in het Maagdenhuis.’ Dat is de eerste zin van een folder die de UvA in 2011 uitgaf ter gelegenheid van de installatie van de rode trapeze, die Lena heet. Met die opdracht werd Henk van Os, destijds universiteitshoogleraar kunst & samenleving aan de UvA, op pad gestuurd.
Een goede plek voor een schilderij is er in de hal van het Maagdenhuis niet, concludeerde hij al snel, en een beeld is onhandig wegens de vele activiteiten in de hal. Daarom adviseerde Van Os om Henk Visch de opdracht voor een kunstwerk te geven. Die had namelijk eerder ‘zwevende’ kunstwerken gemaakt.
Meisjesweeshuis
Visch onderzoekt de geschiedenis van het Maagdenhuis, dat voordat de UvA het kocht, eerder een bank en een katholiek meisjesweeshuis was. Op de open galerijen van de eerste verdieping van het Maagdenhuis kregen de weesmeisjes die er woonden vanaf 1902In 1902 werd iedere school verplicht tot het geven van gymnastieklessen. gymnastiekles, onder meer aan de ringen.
(Lees verder onder de afbeelding)
Visch kiest echter niet voor de ringen, maar voor de trapeze – bij uitstek het toebehoren van de evenwichtskunstenaar. ‘Deze trapeze is een herinnering – of liever gezegd, een teken, dat in ons hoofd een voorstelling tot leven wekt,’ schrijft Van Os. ‘Hier wordt evenwichtskunst beoefend en wij maken er deel van uit.’ Of zoals Visch schrijft over zijn eigen kunstwerk: ‘De trapeze is werktuig en beeld tegelijk: zij roept de act op van de acrobaat die door de lucht zweeft en zij vertelt de geschiedenis van de vliegende trapeze.’
Lena
Het kunstwerk krijgt de naam Lena (of de driedubbele achterwaartse salto) mee, naar Lena Jordan. Zij was het die in 1897 voor het eerst in geschiedenis een driedubbele achterwaartse salto op de trapeze maakte. Lena Jordan was bovendien een Russisch weesmeisje, hoe toepasselijk kan het zijn in een voormalig weeshuis?
Geheim ontrafeld! Heb je ook een UvA-geheim dat je graag ontrafeld zou willen zien? Mail ons op redactie@folia.nl.
