‘Misschien is kleien op muziek iets te creatief voor mij’
Deze zomer bezoekt Folia wekelijks een Crea-zomercursus. Vandaag: de kleistudio, die voor één dag is samengevoegd met een zangcursus. ‘We ontmoeten het materiaal, het hoeft niet te serieus.’
De Kleistudio-les van donderdag is een speciale, zegt docent Det Smeets (59). De les is namelijk voor een dag samengevoegd met de zangcursus Goed gebekt. Kleien en zingen? ‘Leuk, een beetje kruisbestuiving.’
In de kleistudio – een groot lokaal met keukenblok en zeven driepoot-kleitafels – staan negen vrouwen. Ze dragen blauwe schorten met grijze vlekken. Eerder deze week boetseerden ze kommetjes, die in de vensterbank staan, en was er een naaktmodel. ‘De zangers zingen straks een heel mooi lied,’ zegt Smeets, ‘over de aarde en de zon. Ik kan het niet helemaal navertellen. Ze lopen rond, jullie raken geïnspireerd. Gewoon, je handjes laten wapperen. Boetseer!’
Eerst maken de cursisten een basisvorm, zegt Smeets. En die versnijd je dan. ‘Dat gaat altijd heel rap, in mijn beleving. Maar in mijn beleving gaat alles rap.’ De zangers zingen ongeveer een kwartier, zegt ze. ‘Het gaat om de vorm. Het lijkt me trouwens geweldig om zangers in te pakken met klei,’ vertelt ze ineens. ‘Ik heb ook weleens gebodypaint met klei.’
Zandbak voor volwassenen
De inzet van de cursus, zegt Smeets later: kleien zoals je nog nooit hebt gekleid. Dus niet volgens Pinterest, maar meer zoals vroeger, in de zandbak. ‘Wie ben je? Wat zet je in?’ De kleiers maakten daarom een ‘zandbak voor volwassenen’: een grote tafel vol mysterieuze kleidraken en -golven (zie foto). ‘Je ontmoet het materiaal. Niet te serieus.’
Dan komen de zangers binnen: een grote groep vrouwen met één man. Ze bewonderen de zandbak. Smeets kondigt aan dat het straks ‘allemaal weggaat’. ‘Nee! Nee,’ klinkt het. ‘Jawel! Maar dat is ook wel weer fijn. Toch?’
De zangers barsten uit in ‘The Hunting Song’: een lied waarmee de pigmeeën op jacht gaan. Ief, ief, heya heya, doen ze. ‘We lopen, staan stil in de ruimte, we zullen niet weten welke klanken we zingen’, zegt de zangdocent. ‘Alles wat wij doen is lucht.’ Liliane Mann (62) wordt giebelig, zegt ze. ‘Ik kwam hier eigenlijk om gewoon te kleien. Nee, ik vind het wel grappig hoor.’
Contact met de klei
Smeets wil even overleggen: de kleiers moeten werken ‘als een bos’, in groepjes, zodat ze zich kunnen laten inspireren. De zangers lopen ertussendoor, bewegen met de armen. ‘Evening rise, spirit come’, zingen ze. Sofia Perossi (36, oud-UvA-medewerker) vindt het een beetje verdrietig. ‘Dan vloeit de klei ook naar beneden.’ Ze kijkt naar een zanger. ‘Wil je contact maken met de klei?’ Die had verwacht dat het warmer zou zijn. ‘Dit is vooral koud.’
Mann had wel even inspiratie, zegt ze, maar heeft die weer in een bal teruggeduwd. Nu staat er een olifantje. ‘Ik ben zenuwachtig. Misschien is kleien op muziek iets te creatief voor mij. Ik wil gewoon een mensje of een diertje.’
Dan een nieuwe oefening, in groepjes van drie: één trio kleiers, één trio zangers. Ze maken een gezamenlijk kunstwerk. In the night, in the night, klinkt het. Dan is het af. ‘Dit is wel echt the night,’ zegt de iemand, ‘met spleten en bulten, en zo’n steentje bovenop.’ Onder muzikale begeleiding stampen ze het in elkaar, waarbij iemand met haar hoofd op de klei stompt.
‘Het experiment is leuk’, zegt Perossi. ‘Ik ben bèta-georiënteerd, dus het is leuk om zoiets kunstzinnigs te doen.’ ‘De muziek brengt iets omhoog waardoor je minder moet,’ zegt iemand anders. ‘Heel bijzonder.’
Wat gebeurt er dan binnenín jullie, wil de zangdocent weten. Mann raakt er niet echt door geïnspireerd, geeft ze toe. ‘Eerder afgeleid.’ De kleiers zijn liever stil als ze iets maken.
