Kijken naar de Perseïden: zes tips voor de amateur-astronoom
Dit weekend is de jaarlijkse Perseïden-meteorenzwerm te zien. Wat zien we ervan? En waar kun je het beste kijken? Esther Hanko, werkzaam bij het sterrenkundig Anton Pannekoek Instituut van de UvA, geeft advies.
De aarde draait één keer per jaar, telkens rond 13 augustus, door het grootste deel van de Perseïden-meteorenzwerm. Dat is een wolk steengruis en stof die zich net buiten de baan van de aarde om de zon bevindt, en die is achtergelaten door de komeet 109P/Swift-Tuttle. Wij zien dan ‘vallende sterren’: stukjes gruis die met grote snelheid in de atmosfeer van de aarde terechtkomen. Door enorme wrijvingskracht komt hitte vrij, en ontstaat het lichtspoor.
De Perseïdenzwerm is genoemd naar het sterrenbeeld Perseus, dat aan de noordoostelijke hemel staat, omdat de sterren daarvandaan lijken te komen. Het is een van de interessantste meteorenzwermen, zegt Esther Hanko (35), werkzaam bij het Anton Pannekoek Instituut, dat sterrenkundig onderzoek van de UvA uitvoert. Tijdens de Perseïdenzwerm zijn wel 80 tot 90 meteoren per uur te verwachten. Tijdens de Geminiden-zwerm, begin december, zijn dat er zelfs 120 – mits de omstandigheden ideaal zijn. Om andere meteorenregens te zien, heb je doorgaans meer geluk nodig.
Een ‘sterrenregen’ kan spectaculaire beelden opleveren, zegt Hanko. Maar dan moet je wel nét op dat moment naar de hemel kijken. ‘Het is net volle maan geweest, dus zwakkere meteoren zijn niet te zien. Ik mik op twintig meteoren per uur.’ Daarbij: hoe minder wolken, hoe meer je ziet.
De beste kans heb je op zondag, zo rond 23.00 uur, zegt Hanko, door de gunstige stand van de maan en het sterrenbeeld Perseus. Er zijn dan flink wat opklaringen, met hier en daar wat bewolking. Ook op zaterdag ligt het beste kijkmoment rond 23.00 uur: de maan komt pas om 23.20 uur op, maar ook dan is het niet volledig helder. Begin volgende week neemt het aantal vallende sterren weer af.
Waar moet je verder op letten? Zes tips voor de amateur-sterrenkijker.
1. Vermijd straatlantaarns. Of auto’s. En ja, óók cafés. Nog beter: ga helemaal de stad uit, naar een donker weiland, of naar de Afsluitdijk. Ook belangrijk: gebruk je smartphone niet als lampje, want dat verstoort je nachtzicht. Beter kun je een rood fietslampje gebruiken.
2. Houd vol. Zeker als het bewolkt is, zie je soms tien minuten niets. Dat kan. Als er twintig meteoren per uur te zien zijn, valt er één ster per drie minuten – en vergeet niet dat je ook nog moet knipperen. Hanko: ‘Regel comfortabele stoelen, lekkere kleedjes, drankjes, hapjes.’ En, benadrukt ze: denk aan de warme trui. ‘Als je ’s nachts stilzit, wordt het echt heel koud.’
3. Moffel de maan weg. Het is net volle maan geweest, dus het maanlicht stoort. Dat maakt dat je minder ziet. Zorg dus dat er vanaf jouw plek nét een struikje voor de maan staat, of houd de Folia ervoor. Niet aan te raden voor urenlange sessies.
4. Ga op je rug liggen. Kijk recht omhoog, dat werkt het beste. Het heeft weinig zin om naar het noordoosten – het sterrenbeeld Perseus – te kijken, zegt Hanko. 'Sterren vallen daarvanaf, niet ernaartoe.'
5. Schiet plaatjes. Wie de meteoren wil fotograferen, kan het beste werken met een professionele camera op een statief. Richt 'm omhoog en zorg voor een lage diafragmawaarde, een hoge ISO-waarde en een lange sluitertijd. Uurtje laten staan, en kom maar door met die likes.
6. Regel goed gezelschap. Tijdens een meteorenregen licht soms de hele grond op, zegt Hanko, die zelf altijd met vaste vrienden op stap gaat. ‘Als je samen kijkt, kan dat geweldig zijn. Euforisch.’
Op zoek naar gelijkgestemde sterrenkijkers? Op de Facebookpagina Shooting Stars over Amsterdam meldden zo’n zesduizend mensen zich aan om sterren te kijken in een van de Amsterdamse parken.
