‘Studenten hebben nooit echt hun stempel op Amsterdam kunnen drukken’
Tourist traps, coffeeshops en raamprostitutie zijn waarschijnlijk de eerste woorden die in je hoofd opkomen als je aan De Wallen denkt. Dit beeld van de Wallen als rosse buurt, waar alles gebeurt wat God verboden heeft, is veel te eenzijdig. Het onlangs uitgekomen boek Aan de Amsterdamse Wallen probeert dit door middel van persoonlijke verhalen en geschiedkundig onderzoek te laten zien. Piet de Rooij, emeritus hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de UvA, schreef mee.
De Wallen zijn een van de oudste delen van Amsterdam die nog in redelijk originele staat overeind is gebleven. Wat overigens niet wil zeggen dat dat altijd de bedoeling is geweest. ‘Met name in de jaren vijftig en zestig zijn serieuze plannen geweest om De Wallen en de Jordaan, indertijd beschouwd als verpauperde buurten, plat te gooien om zo meer ruimte te creëren voor nieuwe bebouwing,’ zegt De Rooij. Amsterdam is echter nooit zo rijk en daadkrachtig geworden om deze plannen daadwerkelijk door te zetten, met gevolg dat de Wallen nog in alle pracht te bewonderen zijn.
Veiligheid en aantrekkingskracht
Hoewel, pracht? ‘De Wallen hebben altijd het stigma gehad van rosse buurt, met pooiers, drugsklanten en massale toeristenstromen,’ zegt De Rooij. ‘Als je daar echter omheen kijkt, zie je dat het óók altijd een woonbuurt is geweest, waar gewone, “brave” Amsterdammers woonden.’ De buurt heeft altijd een zekere aantrekkingskracht behouden, hoewel bewoners zeker hebben overwogen weg te trekken.
‘Het is een tijd lang heel onveilig geweest op de Wallen, en daar kwamen nog andere sociale problemen bij, zoals het monotone winkelaanbod dat werd uitgebaat door louche handelaren.’ Bijkomend probleem is dat de panden op de Wallen niet op erfpacht rusten, zoals de meeste andere percelen in het centrum, maar op eigen grond staan. Dat betekent niet alleen dat de gemeente weinig kan uitrichten, maar ook dat wát ze kunnen doen, bijzonder duur uitpakt.
Monocultuur
Momenteel is de gemeente bezig met het opkopen van panden in de buurt, zodat daar een beter en diverse winkelaanbod gevormd kan worden. En dan moet niet meteen gedacht worden aan hipsterboetiekjes en espressobarren. De Rooij: ‘Monocultuur is vervelend, in welke vorm dan ook. Wat idealiter zou moeten gebeuren is een opleving zoals in de Jordaan is gebeurd: met de Negen Straatjes is het van een verpauperde volksbuurt veranderd in een bruisend centrum, voor zowel toeristen als locals.’
Aan het boek is meegeschreven door allerlei verschillende mensen, waaronder veel buurtbewoners. De onderwerpen in het boek variëren van beroemde bewoners en interessante panden tot de opkomst van de prostitutie in de buurt en hoe de wijk in de loop der tijd is veranderd. De Rooij was in eerste instantie niet van plan mee te schrijven, maar heeft uiteindelijk toch bijgedragen in de vorm van een artikel over de komst van de UvA, destijds het Atheneum, in de Agnietenkapel.
Hoerenlopende studenten
De universiteit heeft verder weinig invloed gehad op de Wallen. Verhalen van hoerenlopende en vechtende studenten zijn niet bekend, hoewel dat in andere studentensteden als Leiden wel regelmatig gebeurde. ‘In Leiden zijn er relatief gezien veel meer studenten, waardoor ze meenden iets in de melk te brokkelen te hebben daar. Amsterdam is altijd een grote en wereldse stad geweest, waardoor studenten hier nooit echt hun stempel op de stad hebben kunnen drukken.’
Het boek ‘Aan de Amsterdamse Wallen’, uitgegeven door uitgeverij Boom, is te koop voor €29,90.
