Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Bram Belloni
wetenschap

‘De essentie van de universiteit gaat verloren’

Dirk Wolthekker,
17 december 2015 - 07:11

Universiteitshistoricus Peter-Jan (Péjé) Knegtmans gaat na vijfentwintig jaar onderzoek over en naar de UvA met pensioen. Op de valreep van zijn loopbaan een gesprek over nut van universiteitsgeschiedenis en over een UvA-jaar van bezettingen en onrust. ‘Onvrede onder de staf is voor studenten een goede voedingsbodem om tot actie over te gaan.’

‘Onvrede onder de staf is voor studenten meestal een goede voedingsbodem om tot actie over te gaan. Studenten kunnen dan samen met hen optrekken. Bij de Maagdenhuisbezetting van 1969 hadden gewone, al dan niet wetenschappelijke, medewerkers niets te vertellen, de hoogleraren bepaalden alles. Nu is het eigenlijk nog een graadje erger: het zijn de directeuren en afdelingsvoorzitters die alles bepalen. Die trend is al vijftien jaar zichtbaar en dit jaar geëxplodeerd.’

 

Dit zegt scheidend universiteitshistoricus Peter Jan (Péjé) Knegtmans in een afscheidsinterview in het eindejaarsnummer van Folia. Knegtmans gaat met pensioen en laat in dit interview zijn licht schijnen op de historische gebeurtenissen van afgelopen jaar. De Maagdenhuisbezetting van dit jaar was volgens hem niet in alle opzichten vergelijkbaar met die van 1969. ‘Toen ging het om een grote internationale culturele revolutie, waar de hele westerse wereld mee te maken had en die gekaapt werd door de politiek, in Nederland vooral door de CPN. Dit jaar was de SP zichtbaar aanwezig, maar dat zie je niet terug in studentenaanhang of in de studentenpolitiek.’

‘Amsterdam is geen universiteitsstad, maar een grote stad met een universiteit’

De UvA is geen rode universiteit meer?

‘Dat hangt ervan af over welke faculteit je het hebt. Bij de geesteswetenschappen en de maatschappij- en gedragswetenschappen liepen en lopen nog steeds veel mensen rond die je als “links” zou kunnen bestempelen, bij de natuurwetenschappen of rechten lag en ligt dat anders. Amsterdam is geen universiteitsstad, maar een grote stad met een universiteit. De problemen van de grote stad bereiken ook de UvA. Daardoor is de UvA misschien linkser dan andere universiteiten. Dat zie je ook terug in het studentencorps: dat is aan de UvA linkser dan elders.’

 

Donderdag geeft u uw afscheidscollege, getiteld ‘rendementen aan de universiteit sinds 1877’. Rendementsdenken was altijd al een belangrijk thema?

‘Nee, in mijn afscheidscollege wil ik laten zien hoe laag het rendement een eeuw geleden soms was en wat dit zegt over de universiteit. Het rendementsdenken waar we het in 2015 over hebben is betrekkelijk nieuw. Universiteiten maken zich de laatste dertig jaar meer druk over studieduur dan over studiekwaliteit. Het geld volgt de studentenaantallen met de slogan “beginnen = meedoen = afmaken”.

Die visie heeft ertoe geleid dat je je kunt afvragen wat een universiteit nog voorstelt. Als het er vooral om gaat dat iedereen zo snel mogelijk zijn diploma haalt, wat is dan nog het vormingsideaal van de universiteit? Wordt de universiteit dan niet gewoon een hogeschool, waar maar een kleine link is tussen onderwijs en onderzoek? Goede onderzoekers worden vrijgesteld van onderwijs en minder goede onderzoekers geven alleen onderwijs. De essentie van de universiteit gaat zo verloren.’

Foto: Bram Belloni
‘De UvA is dadelijk de enige klassieke universiteit in Nederland die geen structurele aandacht voor de geschiedenis van de eigen instelling heeft.’

Uw eigen faculteit wordt diepgaand hervormd: veel talen worden omgebouwd tot regiostudies en andere talen verdwijnen of zijn al verdwenen. Wat vindt u daarvan?

‘Dat vind ik niet goed. Het is de taak van universiteit en overheid om ervoor te zorgen dat alle Europese talen minimaal op één universiteit op masterniveau kunnen worden gevolgd. En dat geldt ook voor oude talen als Aramees of Hettitisch.’

 

Ook met uw eigen functie gaat het niet goed: u wordt niet vervangen.

‘Dat is heel jammer en het is ook niet goed. De UvA is dadelijk de enige klassieke universiteit in Nederland die geen structurele aandacht voor de geschiedenis van de eigen instelling heeft. Het UvA-geldpotje waar ik al die jaren uit ben betaald, zal worden verspreid over verschillende afdelingen. Wie straks nog iets wil weten van de universiteitsgeschiedenis zal zelf het initiatief moeten nemen. Ik heb er gelukkig veel boeken over geschreven.’

 

Het afscheidscollege van Péjé Knegtmans vindt vanmiddag van 15.00 uur tot 17.00 uur plaats in zaal 1.05 van het P.C. Hoofthuis. Kijk hier voor meer informatie. Aanmelden is niet nodig.