'Eicellen invriezen duidt op ouderwets idee'
Lucy van de Wiel verbaasde zich in 2010 over de conservatieve houding van de politiek om het invriezen van eicellen te verbieden. Na jaren onderzoek denkt ze heel anders over de kwestie. ‘Ik ben nog steeds tegen het wegnemen van autonomie en zelfbeschikking. Maar ik vind ook niet dat het invriezen van eicellen vercommercialiseerd dient te worden.’
Het leidde meteen tot een verhit politiek debat, toen het AMC aankondigde voortaan eicellen te willen invriezen van alleenstaande vrouwen die later, met de juiste partner, alsnog zwanger wilden worden. Het CDA noemde de techniek ‘volstrekt onnatuurlijk’, een vorm van ‘wensgeneeskunde’.
Lucy van de Wiel, cultuuranalist aan de UvA met speciale interesse in gender, leeftijd en voortplanting, vond dat betuttelend. ‘Er gebeurt al zo veel onnatuurlijks, kijk naar ivf-behandelingen en spermadonoren. Waarom zouden vrouwen dan niet zelf mogen bepalen of ze hun eicellen invriezen?’
In haar proefschrift bekijkt ze het invriezen van eicellen als ‘cultureel fenomeen’. Ze beschrijft hoe deze maatschappelijke kwestie zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld en, beïnvloed door media-aandacht en ethische discussies, hedendaagse denkbeelden over gender en leeftijd blootlegt.
Ideaal afstudeercadeau
Inmiddels denkt Van de Wiel een stuk genuanceerder over de kwestie. Ze vindt nog steeds dat vrouwen zelf mogen bepalen bepalen of ze hun eicellen invriezen om de kinderwens uit te stellen, maar pleit tegelijkertijd voor meer positieve verhalen over voortplanting en veroudering, en alles wat daarbij hoort.
Tijdens haar onderzoek merkte Van de Wiel namelijk dat tegenover de conservatieve CDA-opvatting een ander uiterste staat. Zo zijn er instanties die vrouwen juist aansporen hun eicellen veilig te stellen. In de media gebeurt dat met een frame van angst voor toekomstige onvruchtbaarheid, gekenmerkt door beelden van een tikkende klok en vruchtbaarheidsstatistieken met een almaar dalende lijn.
Bron: Extendfertility.com
‘Op die manier ontstaat een beeld van ouder worden als een vorm van falen en onvruchtbaarheid als een risico, waar je op steeds jongere leeftijd op kunt anticiperen. Zo stellen sommige Engelse dokters het invriezen van eicellen voor als het ideale afstudeercadeau.’
Amerikaanse vruchtbaarheidsklinieken presenteren het invriezen van eicellen ook als een vorm van empowerment. ‘Ze richten zich op hoogopgeleide vrouwen met goede carrières en wekken de indruk dat bij een succesvol leven ook hoort dat je zelf in de hand hebt tot wanneer je kinderen kan krijgen.’
Extend Fertility, een bedrijf dat vrouwen aan de juiste kliniek koppelt, probeert bezoekers van de website bijvoorbeeld over de streep te trekken met kreten als ‘Set your own biological clock’ en verhalen van succesvolle dertigers die hen al voor zijn gegaan.
In Engeland en Amerika vinden fertility fairs plaats – vergelijkbaar met de huishoudbeurs hier – waar vrouwen zich kunnen laten informeren over vruchtbaarheidsbehandelingen. Het bedrijf Egg Banxx (slogan: ‘Smart women freeze’) trekt het invriezen van eicellen helemaal uit de medische sfeer met zogenoemde egg freezing parties, waar vrouwen met een cocktail of een borrelnootje in de hand kunnen luisteren naar dokters en naar ervaringen van anderen.
Ouderwets idee
Volgens Van de Wiel moeten we oppassen voor een doorgeschoten commercialisering, omdat het kan leiden tot overbehandeling. ‘Bovendien wordt er een te rooskleurig beeld voorgespiegeld van de vooralsnog beperkte slagingspercentages.’
Ook is het volgens Van de Wiel zinvol om kritisch te bekijken met welke invalshoek het debat wordt gevoerd. ‘In de discussie rondom eicellen invriezen is er veel impliciete kritiek op vrouwen: ze zijn te kritisch in hun partnerkeuze, of juist zielig en single. Het zijn carièrretijgers, of ze zijn juist te onbezorgd en onvolwassen. Ze zijn te snel oud en onvruchtbaar en te lang jong en kinderloos.’
Hoewel het invriezen van eitjes als iets vooruitstrevends wordt gebracht, duidt het vaak op een ouderwets idee, zegt Van de Wiel. ‘Je moet de perfecte partner hebben om genetisch-gerelateerde kinderen mee te krijgen. Je hoort weinig verhalen over alternatieve gezinnen, of mensen die geen kinderen hebben en toch gelukkig zijn. Terwijl beide keuzes – wel of geen kind – prima zijn.’
In Folia deze week meer over het onderzoek van Lucy van de Wiel.
