Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
wetenschap

Ellen Laan over de problematiek van de vrouwelijke seksualiteit

Dirk Wolthekker,
1 juli 2014 - 09:55
Deze week in 'Folia maakt kennis' een gesprek en portret van seksuologe Ellen Laan, verbonden aan het AMC.

‘De term “seks” is voorbehouden aan coïtus, dat hoor ik ook van studenten. De porno-industrie draagt daaraan bij. In films zie je meiden die maar gepenetreerd worden in alle gaten – ja, ik zeg het maar even plat. Als je je informatie daaruit moet halen, krijg je wel de indruk dat neuken volstrekt vanzelfsprekend en voor beide partijen bevredigend is. Bovendien wordt het idee dat seks coïtus is versterkt door de misvatting dat de vagina ons seksuele orgaan is, het equivalent van de penis. Dat is het niet. Gelukkig niet. De vagina is ons geboortekanaal. Daar moet een kind doorheen. Natuurlijk is dat dan geen super gevoelig seksueel orgaan. Begrijp met niet verkeerd, ik ben niet anti-coïtus. Het kan heel lekker zijn, maar alleen als je voldoende opgewonden bent.’ Aan opvattingen over seks en seksualiteit geen gebrek, zoveel is duidelijk en ze ventileert ze ook rustig en schaamteloos in de media, zoals bovenstaand citaat uit een artikel in Folia Magazine.

Ellen Theresia Maria (Ellen) Laan (Abbekerk, 1962) is als seksuoloog verbonden aan het AMC en deze week is ze te gast in Folia maakt kennis. Gespreksonderwerp: seks, seks en seks. Ellen studeerde enige jaren Nederlandse taal en literatuur aan de UvA voordat ze begon aan een studie klinische psychologie, ook aan de UvA. Kennelijk zat ze daar op de juiste plek, want ze studeerde cum laude af. Dat werd nog eens bevestigd toen ze enige jaren later ook cum laude promoveerde op een baanbrekend onderzoek naar de samenhang tussen genitale seksuele opwinding en de subjectieve beleving ervan tussen beide geslachten. De resultaten van haar dissertatie Determinants of sexual arousal in women. Genital and subjective components of sexual response worden vandaag de dag nog altijd wereldwijd gebruikt in de klinische praktijk.

Sekstampon
Ellen leverde volgens collega-wetenschappers een grote bijdrage aan de ontwikkeling en verfijning van bestaande onderzoeksmethoden om lichamelijke seksuele reacties van vrouwen valide te kunnen meten. Daarbij maakte zij gebruik van de vaginale plethysmograaf, een tamponachtig instrument waarmee de mate van doorbloeding van de vagina kan worden gemeten. Twee jaar geleden kreeg ze voor haar verdiensten op het gebied van de seksuologie een eredoctoraat van de Katholieke Universiteit Leuven.

In haar seksuologisch onderzoek problematiseert Ellen de vrouwelijke seksualiteit. Veel vrouwen hebben namelijk helemaal niet zo’n plezier aan seks, zegt Ellen. En dan hebben we het helemaal niet per se over vrouwen op leeftijd. Ruim tien procent van de vrouwen onder de vijfentwintig heeft volgens Ellen chronische pijn bij het vrijen. ‘Een op de tien! Dat is een ware epidemie, maar niemand heeft het erover.’

Het probleem schuilt volgens Ellen in het feit dat voor veel vrouwen neuken een technocratische handeling zou zijn waar weinig opwinding en plezier aan te beleven is. Ellen: ‘Veel vrouwen voelen gêne om voor hun eigen seksuele plezier te gaan, zelf in de intimiteit van een vaste relatie, en prioriteren het plezier van hun partner boven dat van henzelf. Uiteindelijk leidt dat vaak tot problemen.’ Die moeten uit de wereld, meent Ellen en daarom ontwierp ze naast de doorbloedingstampon met collega’s de sexual pleasure questionnaire.

Seks sells
Sexs sells en dat merkt Ellen. In Psychologie Magazine vertelde ze enige jaren terug dat haar werk veel aandacht trekt en reacties losmaakt. ‘Ik ben daarom al snel strategieën gaan bedenken om het er niet over te hebben. Mensen hebben toch vaak het idee dat je óf zelf problemen hebt op het seksuele vlak – dat je dit werk doet als een soort zelftherapie – óf dat je een overmatige belangstelling hebt voor seks. Beide zaken zijn bij mij niet het geval.’

Hoe Ellen wel aan haar opvattingen komt, vertelt ze komende woensdag 2 juli in Folia maakt kennis. Aan de orde zullen komen seks, seksualiteit en gender en seksonderzoek aan het AMC. De uitzending is bij te wonen in de Openbare Bibliotheek en te beluisteren via Amsterdam FM, in de ether op 106.8 en op de kabel op 103.3, tussen 16.00 en 17.00 uur. Vanaf de volgende dag terug te luisteren via foliaweb.nl/radio. De uitzending is op zaterdagmiddag 15.00 uur terug te zien op Salto TV. Daarna via salto.nl

Folia Radio zendt op 2 juli de laatste uitzending uit voor het zomer-reces. De uitzendingen worden hervat op 27 augustus.