'Het gist in de wetenschap,' stelt Science in Transition (SiT), een beweging die zich inzet voor een verandering in het onderzoeksklimaat. Onderzoekers en docenten zijn ontevreden over het systeem waarbinnen ze hun werk uitvoeren. Zij verzetten zich tegen de ratings en publicatielijstjes die voor wetenschappelijk onderzoek, en wetenschappelijk aanzien, zo belangrijk zijn. Het zou ten koste gaan van de kwaliteit van onderzoek en onderwijs. Maar hoe moet het dan? Folia vraagt wetenschappers, studenten en ondersteunend personeel: Als je één ding zou mogen veranderen op de universiteit, wat zou dat dan zijn?
In deze eerste editie Huub Dijstelbloem, verbonden aan de Afdeling Wijsbegeerte van de UvA en aan de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Hij is een van de initiatiefnemers van SiT.
'Als ik een verandering mag voorstellen zou dat zijn dat onderzoekers aan de universiteiten zelf het initiatief nemen tot een gesprek over wat nu op hun gebied "maatschappelijke waarde" betekent. Naast het jaarlijkse beoordelingsgesprek (aangenomen dat dit plaatsvindt) kan in een bijeenkomst met de onderzoeksgroep worden uitgewisseld welke buitenschoolse activiteiten er hebben plaatsgehad. Die kunnen variëren van contractonderzoek tot bestuursfuncties en van advisering aan NGOs tot toegepaste activiteiten.'
'Bedoeling is niet hier na de publicatielijsten een nieuwe competitie van te maken, maar om door te praten over wat wel en wat niet goed werkte. Welke concepten vielen buiten de muren in vruchtbare aarde, welke vragen kwamen op en welke verrassingen kwamen boven tafel?'
'Dit gesprek is niet van belang gespeend. Voor de zomer zal minister Bussemaker haar visie op wetenschap en hoger onderwijs aan de Tweede Kamer presenteren. Die zal de basis vormen voor het wetenschapsbeleid van de komende zes jaar. Het gesprek over wat de ankerpunten moeten zijn is momenteel in volle gang. Drie zaken zullen de komende maanden zeker voorop staan: de omvang van de eerste geldstroom (de financiering vanuit het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, red.) de wijze waarop er via NWO maatschappelijke thema’s worden geprogrammeerd en de verhouding tussen onderwijs en onderzoek.'
'Als een donkere wolk hangen bezuinigingen boven alle hervormingen. Voor universiteiten is het zaak te laten zien springlevend te zijn en midden in "de kenniseconomie" te staan. Universitaire bestuurders laten niet na te benadrukken hoe vitaal hun organisaties zijn. Dat is ze wel toevertrouwd. Maar hoe gaan wetenschappers zelf eigenlijk met hun maatschappelijke rol om?'
'Die rol houdt niet op bij (goed) onderwijs geven en onderzoek doen. De Amerikaanse filosoof John Dewey noemde het een opdracht van de staat haar "publieken" te zoeken. Dat geldt ook voor wetenschap, zij kan de groepen identificeren of zelfs helpen creëren die "geraakt" worden door het onderzoek dat wordt verricht. Van een medische wetenschapper die geen tijd wil maken om zitting te nemen in een adviescommissie van de Gezondheidsraad omdat hij teveel promovendi moet begeleiden of weer een artikel af te leveren heeft, kun je je terecht afvragen of hij de core business van het vak (volksgezondheid) wel heeft begrepen.'
'Aan de andere kant is er frustratie opgebouwd rond dit soort maatschappelijke activiteiten doordat via het Topsectorenbeleid alles van meerwaarde is verengd tot economische meerwaarde in zeer beperkte zin. Dat stimuleert niet, omdat zo de kloof tussen interessant onderzoek en ‘valorisatie’ wel erg groot wordt.'
'Het kan overigens ook geen kwaad om meteen jaarlijks stil te staan bij do’s & don’ts van het vak wat betreft kwaliteit, integriteit en mogelijke belangenverstrengeling. De huidige Code Wetenschapsbeoefening van de VSNU voldoet daartoe niet: dat is een specifiek ethische ‘Code of Conduct’, waarin allerlei dilemma’s die veelal collectieve oplossingen vragen als afwegingen aan de individuele wetenschapsbeoefenaar worden opgediend. Zo kent de code veel te weinig aandacht voor de interactie tussen onderzoekers en tijdschriften en voor de verantwoordelijkheden die overheden en bedrijven zelf hebben bij contractonderzoek.'
'Een universiteit die echt op de toekomst voorbereid wil zijn begint hier natuurlijk mee in het onderwijs. Een kennismaking met wetenschapsfilosofie, wetenschapssociologie, wetenschapsgeschiedenis en wetenschapsethiek behoort in het curriculum van iedere student te zijn opgenomen. Toegespitst per discipline met gerichte literatuur en toegesneden op dilemma’s van deze tijd zodat er van meet af aan over ‘maatschappelijke betekenis’ van een vakgebied kan worden nagedacht.'
Meediscussiëren? Laat je reactie onder in het formulier hieronder. Alle artikelen over dit onderwerp vind je hier. Mail marieke@folia.nl als je ook een suggestie voor verandering wilt doen.
In deze eerste editie Huub Dijstelbloem, verbonden aan de Afdeling Wijsbegeerte van de UvA en aan de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR). Hij is een van de initiatiefnemers van SiT.
'Als ik een verandering mag voorstellen zou dat zijn dat onderzoekers aan de universiteiten zelf het initiatief nemen tot een gesprek over wat nu op hun gebied "maatschappelijke waarde" betekent. Naast het jaarlijkse beoordelingsgesprek (aangenomen dat dit plaatsvindt) kan in een bijeenkomst met de onderzoeksgroep worden uitgewisseld welke buitenschoolse activiteiten er hebben plaatsgehad. Die kunnen variëren van contractonderzoek tot bestuursfuncties en van advisering aan NGOs tot toegepaste activiteiten.'
'Bedoeling is niet hier na de publicatielijsten een nieuwe competitie van te maken, maar om door te praten over wat wel en wat niet goed werkte. Welke concepten vielen buiten de muren in vruchtbare aarde, welke vragen kwamen op en welke verrassingen kwamen boven tafel?'
'Dit gesprek is niet van belang gespeend. Voor de zomer zal minister Bussemaker haar visie op wetenschap en hoger onderwijs aan de Tweede Kamer presenteren. Die zal de basis vormen voor het wetenschapsbeleid van de komende zes jaar. Het gesprek over wat de ankerpunten moeten zijn is momenteel in volle gang. Drie zaken zullen de komende maanden zeker voorop staan: de omvang van de eerste geldstroom (de financiering vanuit het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, red.) de wijze waarop er via NWO maatschappelijke thema’s worden geprogrammeerd en de verhouding tussen onderwijs en onderzoek.'
'Als een donkere wolk hangen bezuinigingen boven alle hervormingen. Voor universiteiten is het zaak te laten zien springlevend te zijn en midden in "de kenniseconomie" te staan. Universitaire bestuurders laten niet na te benadrukken hoe vitaal hun organisaties zijn. Dat is ze wel toevertrouwd. Maar hoe gaan wetenschappers zelf eigenlijk met hun maatschappelijke rol om?'
'Die rol houdt niet op bij (goed) onderwijs geven en onderzoek doen. De Amerikaanse filosoof John Dewey noemde het een opdracht van de staat haar "publieken" te zoeken. Dat geldt ook voor wetenschap, zij kan de groepen identificeren of zelfs helpen creëren die "geraakt" worden door het onderzoek dat wordt verricht. Van een medische wetenschapper die geen tijd wil maken om zitting te nemen in een adviescommissie van de Gezondheidsraad omdat hij teveel promovendi moet begeleiden of weer een artikel af te leveren heeft, kun je je terecht afvragen of hij de core business van het vak (volksgezondheid) wel heeft begrepen.'
'Aan de andere kant is er frustratie opgebouwd rond dit soort maatschappelijke activiteiten doordat via het Topsectorenbeleid alles van meerwaarde is verengd tot economische meerwaarde in zeer beperkte zin. Dat stimuleert niet, omdat zo de kloof tussen interessant onderzoek en ‘valorisatie’ wel erg groot wordt.'
'Het kan overigens ook geen kwaad om meteen jaarlijks stil te staan bij do’s & don’ts van het vak wat betreft kwaliteit, integriteit en mogelijke belangenverstrengeling. De huidige Code Wetenschapsbeoefening van de VSNU voldoet daartoe niet: dat is een specifiek ethische ‘Code of Conduct’, waarin allerlei dilemma’s die veelal collectieve oplossingen vragen als afwegingen aan de individuele wetenschapsbeoefenaar worden opgediend. Zo kent de code veel te weinig aandacht voor de interactie tussen onderzoekers en tijdschriften en voor de verantwoordelijkheden die overheden en bedrijven zelf hebben bij contractonderzoek.'
'Een universiteit die echt op de toekomst voorbereid wil zijn begint hier natuurlijk mee in het onderwijs. Een kennismaking met wetenschapsfilosofie, wetenschapssociologie, wetenschapsgeschiedenis en wetenschapsethiek behoort in het curriculum van iedere student te zijn opgenomen. Toegespitst per discipline met gerichte literatuur en toegesneden op dilemma’s van deze tijd zodat er van meet af aan over ‘maatschappelijke betekenis’ van een vakgebied kan worden nagedacht.'
Meediscussiëren? Laat je reactie onder in het formulier hieronder. Alle artikelen over dit onderwerp vind je hier. Mail marieke@folia.nl als je ook een suggestie voor verandering wilt doen.
