Vorige week werd de studie Bewonersinitiatieven: proeftuin voor partnerschap tussen burgers en overheid gepresenteerd aan wethouder Freek Ossel. Bijzonder hoogleraar Actief burgerschap Evelien Tonkens onderzocht samen met postdoc sociologie Imrat Verhoeven ruim 1200 bewonersinitiatieven. Zij concludeerden dat het beeld van de buurtbarbecue als ‘behaagzieke geldverspilling in Vogelaarwijken’ geheel onterecht is.
Bent u echt naar 1200 buurtbarbecues geweest?
Tonkens: ‘Nee, we hebben er wel 1200 onderzocht. In de periode van ons onderzoek waren er 2074 dergelijke initiatieven geweest, daarvan hebben we gekeken hoe veel er door dezelfde mensen werden georganiseerd. Daaruit bleek dat 750 mensen een buurtinitiatief hebben ingediend, en daarvan hebben we er 289 gesproken. Niet via eigen observatie dus. We zijn wel eens op een buurtinitiatief geweest, maar niet voor dit onderzoek.’
Waren er verrassende uitkomsten van die gesprekken?
‘Vooral dat de mensen het zelf zo leerzaam vinden. Organisatoren gaven aan meer begrip voor andere buurtbewoners te hebben gekregen, en voor de overheid. Maar ze zeiden ook dat ze beter waren geworden in een soort zelfkritiek, dat ze een beter idee hadden gekregen van hoe andere mensen naar ze kijken. Het is heel belangrijk, met de misverstanden die altijd kunnen ontstaan in een multiculturele samenleving, dat je dan niet denkt: “Ze moeten me niet, wat een stelletje eikels is het ook eigenlijk”.’
Is dat multiculturele aspect altijd een onderdeel van buurtinitiatieven?
‘In Amsterdam is geen enkele buurt helemaal wit of helemaal zwart. Er zijn 24 probleemwijken met een achterstand. Dat die kwesties aan de orde komen is geen beleid bij de organisatie van buurtinitiatieven, maar het vormt altijd een belangrijke achtergrond. Mensen hebben vaak het idee dat ze langs elkaar heen leven. Buurten waar geen sprake is van kennen en gekend worden sneller als onveilig ervaren. Alleen al elkaar leren kennen bij zo’n buurtbarbecue helpt dus vaak al enorm.'
Is dat ook het ‘buurtbarbecue-effect’ dat in het onderzoek wordt genoemd?
‘Het buurtbarbecue-effect werkt eigenlijk op twee manieren. Aan de ene kant beschrijft het de scepsis die rond buurtinitiatieven bestaat. We gingen redelijk blanco het onderzoek in, maar merkten al snel dat die buurtbarbecue een bepaald imago heeft: “'Die mensen gaan een beetje eten op kosten van de overheid. Met elkaar eten doet iedereen, en we hebben het nu toch al zo krap, waarom zouden we daar belastinggeld aan uitgeven?” Maar we hebben juist uitgevonden dat initiatieven op een heel andere manier werken. Er is vaak sprake van een combinatie van gedragsaanpassing, niet meer langs elkaar heen leven, en troep op straat aanpakken. Daarbij leert de organisatie veel, er is toch een groepje nodig dat nauw samenwerkt en zich daarbij bezighoudt met de rest van de buurt. Tenslotte ontstaat er meer sfeer op straat. Dat is de positieve betekenis van het barbecue-effect: zelfs alleen maar samen een avondje barbecueën is al bijzonder nuttig.'
Inmiddels zijn de resultaten gepresenteerd aan wethouder Freek Ossel. Is hij ermee aan de slag gegaan?
'Hij was er positief over, maar of hij er echt al mee aan de slag is weet ik niet. Hij liet weten dat zijn beeld over buurtinitiatieven positiever is geworden. Hij was laatst nog bij een groep Surinaamse vrouwen geweest die een kookclub hebben. Aanvankelijk dacht hij ook: “Wat zijn deze mensen hier nou aan het doen?” maar hij realiseerde zich na afloop hoe goed het was voor de buurt.'
Het onderzoeksrapport is te lezen op www.actiefburgerschap.nl
Bent u echt naar 1200 buurtbarbecues geweest?
Tonkens: ‘Nee, we hebben er wel 1200 onderzocht. In de periode van ons onderzoek waren er 2074 dergelijke initiatieven geweest, daarvan hebben we gekeken hoe veel er door dezelfde mensen werden georganiseerd. Daaruit bleek dat 750 mensen een buurtinitiatief hebben ingediend, en daarvan hebben we er 289 gesproken. Niet via eigen observatie dus. We zijn wel eens op een buurtinitiatief geweest, maar niet voor dit onderzoek.’
Waren er verrassende uitkomsten van die gesprekken?
‘Vooral dat de mensen het zelf zo leerzaam vinden. Organisatoren gaven aan meer begrip voor andere buurtbewoners te hebben gekregen, en voor de overheid. Maar ze zeiden ook dat ze beter waren geworden in een soort zelfkritiek, dat ze een beter idee hadden gekregen van hoe andere mensen naar ze kijken. Het is heel belangrijk, met de misverstanden die altijd kunnen ontstaan in een multiculturele samenleving, dat je dan niet denkt: “Ze moeten me niet, wat een stelletje eikels is het ook eigenlijk”.’
Is dat multiculturele aspect altijd een onderdeel van buurtinitiatieven?
‘In Amsterdam is geen enkele buurt helemaal wit of helemaal zwart. Er zijn 24 probleemwijken met een achterstand. Dat die kwesties aan de orde komen is geen beleid bij de organisatie van buurtinitiatieven, maar het vormt altijd een belangrijke achtergrond. Mensen hebben vaak het idee dat ze langs elkaar heen leven. Buurten waar geen sprake is van kennen en gekend worden sneller als onveilig ervaren. Alleen al elkaar leren kennen bij zo’n buurtbarbecue helpt dus vaak al enorm.'
Is dat ook het ‘buurtbarbecue-effect’ dat in het onderzoek wordt genoemd?
‘Het buurtbarbecue-effect werkt eigenlijk op twee manieren. Aan de ene kant beschrijft het de scepsis die rond buurtinitiatieven bestaat. We gingen redelijk blanco het onderzoek in, maar merkten al snel dat die buurtbarbecue een bepaald imago heeft: “'Die mensen gaan een beetje eten op kosten van de overheid. Met elkaar eten doet iedereen, en we hebben het nu toch al zo krap, waarom zouden we daar belastinggeld aan uitgeven?” Maar we hebben juist uitgevonden dat initiatieven op een heel andere manier werken. Er is vaak sprake van een combinatie van gedragsaanpassing, niet meer langs elkaar heen leven, en troep op straat aanpakken. Daarbij leert de organisatie veel, er is toch een groepje nodig dat nauw samenwerkt en zich daarbij bezighoudt met de rest van de buurt. Tenslotte ontstaat er meer sfeer op straat. Dat is de positieve betekenis van het barbecue-effect: zelfs alleen maar samen een avondje barbecueën is al bijzonder nuttig.'
Inmiddels zijn de resultaten gepresenteerd aan wethouder Freek Ossel. Is hij ermee aan de slag gegaan?
'Hij was er positief over, maar of hij er echt al mee aan de slag is weet ik niet. Hij liet weten dat zijn beeld over buurtinitiatieven positiever is geworden. Hij was laatst nog bij een groep Surinaamse vrouwen geweest die een kookclub hebben. Aanvankelijk dacht hij ook: “Wat zijn deze mensen hier nou aan het doen?” maar hij realiseerde zich na afloop hoe goed het was voor de buurt.'
Het onderzoeksrapport is te lezen op www.actiefburgerschap.nl
