Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Het is de kans van je leven. Als je ooit wilt zien hoe Venus als een zwarte parel voor de zon langs kruipt, dan moet je woensdag vroeg uit bed komen - of er laat in belanden. Wanneer op 6 juni even voor half zes de zon opkomt, is Venus al bezig met haar tocht voor de zon langs. En even voor zeven uur glipt zij weer van de zon af. Wie zich verslaapt heeft pech, de volgende overgang staat gepland voor december 2117.

De overgang geeft een goed idee van de schaal van ons zonnestelsel. Venus, een planeet die ongeveer even groot is als de aarde, verschrompelt tot een klein vlekje tegen de achtergrond van de enorme zon. En dat terwijl de zon bijna vier keer zo ver van ons verwijderd is als Venus.

Sterrenkundige Ralph Wijers van het Anton Pannekoek Observatorium gaat de overgang bekijken vanaf het dak van het Science Park. Medewerkers van de UvA zijn welkom om mee te doen. Wijers vertelt wat we kunnen verwachten.

Waarom is een Venusovergang zo zeldzaam?
'Venus staat dichter bij de zon dan de aarde. Ze neemt dus de binnenbocht om de zon en doet dat ook nog eens sneller dan de aarde. Eens in de 585 dagen passeert Venus de aarde en staat zij dus tussen de aarde en de zon in. Maar omdat de twee planeten niet in hetzelfde vlak om de zon heendraaien, lijkt het meestal alsof Venus boven de zon langs trekt, of onder de zon door. Slechts twee keer in de 120 jaar beweegt Venus precies tussen de zon en de aarde door.'

Dus u komt daar graag uw bed voor uit?
'Doorgaans geniet ik liever ’s avonds van al het moois dat aan de hemel is te zien. Maar voor zoiets zeldzaams sta ik graag vroeg op. De wekker gaat woensdag even voor half vier, zodat ik nog tijd heb om in te schatten hoe het met de zichtbaarheid gesteld is. Als het dan stortregent, kan ik het kijkevenement nog afblazen via mijn site, zodat niemand voor niets naar het Science Park komt.'

Wat kunnen mensen verwachten die op woensdag naar de kijksessie komen?
'Ik zal wat kleine sterrenkijkers opstellen. Die kijkers hebben een filter die de schadelijke straling van de zon tegenhoudt. Je kunt Venus ook zonder kijker langs de zon zien kruipen, maar dan moet je oppassen voor oogletsel. Het is heel schadelijk om direct in de zon te kijken. Om die reden zal ik het schouwspel ook projecteren, zodat mensen zonder problemen de overgang kunnen volgen. Thuis kunnen mensen door een cd of door een dubbbelgeslagen warmtedeken naar de zon kijken.'



U geeft ook een uitleg tijdens het kijken. Waar gaat die over?
'Onder meer over het belang van de Venusovergang voor de kennis van ons zonnnestelsel. Vroeger werd zo'n overgang gebruikt om de schaal van ons zonnestelsel te berekenen. Kepler had al in 1619 de verhoudingen van de afstanden tussen de planeten en de zon berekend op basis van de planetaire omlooptijden. Grote vraag bleef alleen wat die afstanden dan precies waren. Tijdens de Venusovergang van 1761 klokten sterrenkundigen op verschillende plekken ter wereld het begin en einde van de overgang. Op basis van het tijdsverschil konden ze berekenen hoe ver Venus van de aarde verwijderd is en daarmee konden ze ook meteen de afstanden tot de andere planeten invullen. Op 6 juni gaan we die metingen nadoen. Via een app kunnen amateurkijkers wereldwijd de overgang klokken. Op basis van al die gegevens wordt een herberekening gemaakt.'

Houd ook Folia TV in de gaten voor een filmpje over de Venusovergang.