‘Conservatisme maakt soms radicale veranderingen mogelijk’
Marcel van der Linden, hoogleraar geschiedenis van sociale bewegingen, geeft vandaag zijn laatste college aan de UvA. In zijn afscheidscollege legt hij uit wat sociale historici kunnen leren van paleontologen.
‘Wij denken normaal altijd dat vissen naar het land toe wilden, en dat ze daarom vinnenpootjes kregen en gingen lopen. Eigenlijk is het andersom: als het waterpeil zakte lagen die vissen op het land en moesten ze terug naar het grote water. Ze leerden dus lopen omdat ze terug wilden naar het water,’ vertelt Van der Linden. Het is de zogenaamde Regel van Romer, legt Van der Linden uit. Romer was paleontoloog, oftewel een geleerde in de studie van prehistorisch leven aan de hand van bijvoorbeeld fossielen.
Juist omdat ze vis wilden blijven werden dieren amfibie, vertelt Van der Linden. Vertaald naar sociale wetenschap verklaart het de titel van zijn afscheidscollege. ‘Conservatief gedrag maakt radicale veranderingen mogelijk, of in ieder geval soms. Grote veranderingen kunnen dus het gevolg zijn van de behoefte om alles bij het oude te houden,’ zegt hij.
Vakbewegingen
Hij noemt het ontstaan van sociale bewegingen als voorbeeld. Daarbij heeft conservatief gedrag een ‘belangrijke rol’ gespeeld, aldus Van der Linden. ‘De vroege vakbeweging was vaak ook een conservatieve reactie op verandering.’ Vakbewegingen ontstonden in Nederland in reactie op socialisten die de revolutie predikten, maar zorgden daarna juist voor grote verbeteringen in de werkomstandigheden van de arbeiders.
Van der Linden (65) is al twintig jaar werkzaam bij de UvA. Hij vindt het wel jammer dat hij ophoudt met doceren. ‘Het is leuk als je geïnteresseerde studenten hebt, en die had ik meestal wel.’ Hij kijkt met grote tevredenheid terug. ‘Ze waren intelligent, wilden vaak hard werken, dat was allemaal prima.’ Ook de toekomst ziet hij rooskleurig in: ‘Ik weet wel zeker dat deze studenten ook belangrijk onderzoek blijven verrichten.’
Hij blijft nog een jaar aan om zijn promovendi te begeleiden. ‘Daar zitten er nog een aantal van in de pijplijn.’ Bovendien blijft hij werkzaam bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, waar hij onderzoeker is. ‘Ik mag daar nog één jaar werken, en dan moet ik met pensioen. Maar ik blijf hopelijk wel betrokken bij dit instituut.’
Van der Lindens afscheidscollege vindt vandaag om 16.00 uur plaats in de Aula van de Oude Lutherse Kerk.
