‘Stoplichten uitzetten zorgt voor betere doorstroming’

De organisatie duurde maar liefst acht maanden, zegt Meredith Glaser, promovendus bij het Urban Cycling Institute van de UvA. Maar toen waren alle partijen aan boord: op het Amsterdamse Alexanderplein zouden, in mei 2016, twee weken lang de stoplichten worden uitgeschakeld. Via camera’s boven het kruispunt bestudeerden UvA-onderzoekers de gevolgen. En ze spraken honderden fietsers: was er vertraging? Of juist minder? En was het veiliger? Of kwam er ruzie?

Inmiddels is het onderzoek beëindigd en zijn de verkeerslichten definitief verdwenen. Wat vonden de onderzoekers? En waarom is het project belangrijk? Glaser licht toe.

Waarom bent u dit onderzoek gestart? 

‘Het aantal Amsterdamse fietsers neemt in enkele buurten sterk toe. Zo’n 70 procent van tochtjes in het stadscentrum gaat per fiets. Verkeersonderzoekers gebruiken diverse tactieken om fietsnetwerken te verbeteren: het aanpassen van snelheidslimieten, of het invoeren van straten waar alléén fietsers welkom zijn. De proef bij Alexanderplein, waarbij we lichten uitschakelden, moest fietsvertraging verminderen en doorstroming bevorderen.’ 

Wat zijn de resultaten? 

‘We interviewden tweehonderd fietsers vóór de proef, en 150 tijdens de proef. Achteraf sprak 60 procent van verbetering in infrastructuur en van meer interactie. Fietsers en bromfietsers pasten hun snelheid aan en communiceerden meer met hun ogen, gebaren, expressie en stem. Sommige weggebruikers spraken van stress, maar gedurende het project bleken hun oplossingsvaardigheden zichtbaar te ontwikkelen.’

Waarom is dit soort onderzoek belangrijk, denkt u?

‘Het onderzoek toont dat verkeersgebruikers zich nu meer bezighouden met anderen. Ze vertrouwden – zonder stoplichten – meer op zichzelf en aanwijzingen van anderen. De situatie veranderde, en zo ook het besluitvormingsproces. Het laat zien dat zo’n mensgericht ontwerp van kruispunten de interactie en cohesie verbetert, en zelfs sociaal kapitaal creëert. VVD-politicus Pieter Litjes zei erover: “De pilot toont aan: minder regulering kan zorgen voor verantwoordelijke en alerte weggebruikers.” In september zijn de lichten definitief weggehaald. Politici en ontwerpers overwegen nu ook de lichten bij andere kruispunten weg te halen, zeker al daar veel fietsers en voetgangers zijn, zoals op het Muntplein.’