Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Foto: Joop van Bilsen (Anefo)
wetenschap

‘Van Hall kreeg een tweede ambtstermijn door UvA-connectie’

Henk Strikkers,
6 juni 2017 - 10:12

De Amsterdamse burgemeester Gijsbert van Hall kreeg een tweede termijn als burgemeester dankzij zijn UvA-connectie Max Prinsen. Dat betoogt Folia-redacteur Dirk Wolthekker vandaag in zijn promotie aan de Universiteit Leiden.

Onze collega Dirk Wolthekker promoveert vandaag aan de Universiteit Leiden op een biografie van voormalig verzetsheld en Amsterdams burgemeester Gijsbert (Gijs) van Hall (1904-1977). In zijn biografie komt Van Hall naar voren als een wat naïeve, maar kundige bestuurder die maar moeilijk kon verkroppen dat hij soms weerstand ondervond.

 

Bankroof

Tijdens de Tweede Wereldoorlog pleegde Van Hall met zijn broer Walraven de grootste bankroof ooit in Nederland. Voor de neus van de Duitsers stal hij ruim 51 miljoen gulden, ongeveer 300 miljoen euro naar de huidige koopkracht. Vlak voor het einde van de oorlog werd Walraven verraden en gefusilleerd, maar zijn broer Gijs bleef buiten schot.

Foto: Ron Kroon (Anefo)
Van Hall in 1966

Een zelfstandige UvA

Ruim tien jaar na de oorlog werd Van Hall burgemeester van Amsterdam. Die was toentertijd nog eigenaar van de UvA, destijds nog Gemeentelijke Universiteit geheten. De gemeenteraad benoemde bijvoorbeeld de hoogleraren en de begroting van de universiteit maakte integraal deel uit van de gemeentebegroting. Van Hall was als burgemeester het hoogste toezichthoudende orgaan.

 

Dankzij de grote geboortegolf na de Tweede Wereldoorlog vreesde Van Hall een enorme druk op de gemeentebegroting wanneer er steeds meer studenten zouden komen. Van Hall wilde dat Den Haag die last op zich nam. Hij probeerde hemel en aarde te verzetten in Den Haag, tot aan een gesprek bij minister-president Drees thuis aan toe. Uiteindelijk lukte het hem: in 1960 loodste minister van Onderwijs Jo Cals een wet door de Tweede Kamer waardoor de gemeentelijke universiteit voortaan voor 95 procent vanuit Den Haag werd bekostigd.

 

Een tweede termijn

Aangezien de gemeente de overige vijf procent betaalde, bleef Van Hall lid van het College van Curatoren, het toezichthoudend orgaan van de universiteit. En dat leverde hem misschien wel een tweede termijn op, suggereert Wolthekker. Hoewel men in Den Haag weinig trek had in een tweede ambtstermijn van de koppige burgemeester, kwam die er toch.

 

In dat College van Curatoren zat namelijk ook de Commissaris van de Koningin, Max Prinsen, die de officiële voordracht deed aan Den Haag. Wolthekker betoogt dat dat misschien wel eens de doorslaggevende factor had kunnen zijn. ‘Had Van Hall zich niet stevig ingezet voor de verzelfstandiging van de universiteit,’ vraagt Wolthekker zich af. ‘Moest daar niet wat tegenover staan?’

 

(Tekst loopt door onder de video)

 

 

Van Hall kreeg die tweede termijn, maar maakte hem niet af. Na protesten van de provo’s en het hardhandige optreden van de gemeente, ontsloeg het kabinet hem uiteindelijk.

 

Dirk Wolthekker promoveert vanmiddag om 15.00 uur aan de Universiteit Leiden op het proefschrift ‘Alleen omdat ik een Van Hall ben’. Het proefschrift wordt uitgegeven door uitgeverij Balans. 350 pagina’s, 29,95 euro.