De zwevende kiezer maakt vaak een weloverwogen keuze
Laat de zwevende kiezer zich leiden door de waan van de dag in de media en verkeert de democratie daardoor in crisis? Nee, zegt Sabine Geers. Ze promoveert volgende week op een onderzoek naar veranderingen in kiezersvoorkeur. ‘Dat kiezers steeds meer van stemvoorkeur wisselen is vooral een gevolg van een continu proces van emancipatie van de kiezer.’
Een betere timing van haar promotie over zwevende kiezers had communicatiewetenschapper Sabine Geers niet kunnen bedenken: een dag voor de Tweede Kamerverkiezingen en er zouden tot wel zeventig procent zwevende kiezers zijn. Dat er op dit moment zo veel zwevende kiezers zijn wist Geers tijdens het verrichten van haar onderzoek natuurlijk ook niet, maar het maakt haar promotieonderzoek Informed floating voters? The Impact of media on electoral volatility wel extra actueel.
Het aantal zwevende kiezers is de afgelopen decennia flink toegenomen. Steeds meer kiezers veranderen niet alleen van partijvoorkeur tussen twee verkiezingen in; ze wisselen ook vaker van stemvoorkeur tijdens een verkiezingscampagne. ‘Hoe beïnvloedt nieuws over de verkiezingscampagne de veranderingen in stemvoorkeur?’ Deze vraag stond centraal in het onderzoek van Geers, waarin ze keek naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 en de Europese verkiezingen in Nederland van 2014. Ze bekeek hoe campagnenieuws in het algemeen en specifieke aspecten van campagnenieuws leiden tot veranderingen in stemvoorkeur. Ze keek onder meer naar inhoudelijk nieuws over beleidskwesties en naar nieuws over peilingen.
Media
‘Opvallend is dat zowel inhoudelijk nieuws over beleidskwesties als nieuws over peilingen effect hebben op de stemvoorkeur, maar op verschillende manieren,’ zegt Geers. ‘Inhoudelijk nieuws is van invloed bij kiezers zonder aanvankelijke voorkeur of zorgt voor een stabiele stemkeuze voor kiezers die al een voorkeur hadden. Nieuws over peilingen daarentegen kan leiden tot een veranderende voorkeur van de ene naar de andere partij of tot niet stemmen.’ Hieruit blijkt volgens Geers de zogenoemde ‘persuasieve rol’ van de media: door media worden kiezers in zekere zin overgehaald om een bepaalde keuze te maken. Geers: ‘Media lijken echter met name een informatieve rol te spelen, waarbij aarzelende kiezers de media gebruiken om zo tot een keuze te komen.’
Volgens Geers zijn aarzelende kiezers ‘niet ongeïnteresseerd en onwetend’, maar maken zij juist een weloverwogen, geïnformeerde stemkeuze. ‘Door het vernemen van campagnenieuws wordt hun zelfvertrouwen in politieke kennis versterkt en dat moedigt hen aan om uiteindelijk een stemkeuze te maken.’ Geers vond ook dat politiek cynisme geen effect heeft op veranderende stemvoorkeuren. ‘Op basis van mijn onderzoeksresultaten denk ik dat we optimistisch kunnen zijn over de rol van de media tijdens verkiezingen. De media worden vaak verweten cynisme op te wekken, wat zou leiden tot grillige veranderlijkheid bij kiezers. Maar ik zie juist dat de informatieve rol die media vervullen, uiteindelijk leidt tot meer geïnformeerde kiezers. Er wordt wel gezegd dat de representatieve democratie in Nederland wordt bedreigd. Dat kiezers steeds meer van stemvoorkeur wisselen is vooral een gevolg van een continu proces van emancipatie van de kiezer.’
De promotie vindt plaats op 14 maart om 14.00 uur in de Agnietenkapel.
